кі́рпа, -ы, мн. -ы, кірп і -аў, ж. (разм.).
Пра кароткі і задраны ўгору нос.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кі́рпа
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
кі́рпа |
кі́рпы |
| Р. |
кі́рпы |
кі́рп
кі́рпаў |
| Д. |
кі́рпе |
кі́рпам |
| В. |
кі́рпу |
кі́рпы |
| Т. |
кі́рпай
кі́рпаю |
кі́рпамі |
| М. |
кі́рпе |
кі́рпах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кі́рпа ж., прост.
1. курно́сый нос;
2. курно́сый челове́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кі́рпа, ‑ы, ж.
Разм. Пра кароткі і задзёрты нос. Вяртаючыся назад, старшыня яшчэ здалёк убачыў, што яго новыя сябры з нецярпеннем пазіраюць на вуліцу, прыціснуўшы да шыб прыплюшчаныя кірпы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кі́рпа — ’пра кароткі задзёрты нос’ (ТСБМ, Жд. 2). Укр. кирпа ’тс’. Балтызм. Да *kirpa. Параўн. яшчэ літ. apkir̃pti ’абкарнаць’ і рус. курносый < корноносый. Гл. кірпаты, кірпаносы (Мартынаў, Лекс. балтызмы, 28; Лаўчутэ, Балтизмы, 143). Параўн. таксама з пункту погляду семантыкі кірзаты (гл.) ’кірпаты’. Існуе думка аб тым, што кірпа зваротнае ўтварэнне ад кірпаты (ЕСУМ, 2, 437).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кірна́ты 1 ’вілаваты, сукаваты’, ’парны, з раздвоеным караняплодам’, ’крываногі’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кірпа.
◎ Кірна́ты 2 ’невысокі’ (Шатал.). Гл. кірпатых, кірпа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кірпа́ты ’курносы, малы, кароткі’ (ТСБМ, ТС, Мат. Гом., Янк. I, Шат., Мал., Гарэц.). Гл. кірпа, кірпаносы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кірпе́лік ’зламаны ножык’ (Мат. Гом.). Гл. кірпа. Суфіксальная частка складаецца з двух суфіксаў: ‑ель, ‑ік. Зыходным пввінсн быць незафіксаваны дзеяслоў *кірпець (< літ. kirpti, гл. кірпа), ад якога ўтварыўся *кірпель ’зламаны нож’. Калі гаворка ідзе аб малым нажы (ножыку), дадаецца дэмінутыўны суфікс ‑ік. Тады *кірпець > *кірпельЖірпелік (аб словаўтварэнні гл. Сцяцко, Афікс. наз., 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)