куры́ны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. куры́ны куры́ная куры́нае куры́ныя
Р. куры́нага куры́най
куры́нае		 куры́нага куры́ных
Д. куры́наму куры́най куры́наму куры́ным
В. куры́ны (неадуш.)
куры́нага (адуш.)		 куры́ную куры́нае куры́ныя (неадуш.)
куры́ных (адуш.)
Т. куры́ным куры́най
куры́наю		 куры́ным куры́нымі
М. куры́ным куры́най куры́ным куры́ных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

куры́ны кури́ный;

○ ~ная слепата́ — а) бот. лю́тик е́дкий, куросле́п, кури́ная слепота́; б) мед., разг. кури́ная слепота́;

◊ ~ная па́мяць — кури́ная па́мять;

ха́тка на ~ных но́жках — избу́шка на ку́рьих но́жках;

~ная галава́ — кури́ная голова́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

куры́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да курыцы, належыць ёй. Курыныя косці. Курынае пер’е. // Прыгатаваны з курынага мяса, з курыным мясам. Курыны булён. Курыныя катлеты.

2. у знач. наз. куры́ныя, ‑ых. Атрад птушак, да якога адносяцца куры, індыкі, курапаткі, цецерукі і інш.

•••

Курыная памяць гл. памяць.

Курыная слепата гл. слепата.

Хатка на курыных ножках (лапках) гл. хатка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Куры́ны ’чорныя парэчкі’ (Сцяшк. Сл.). Да кура (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.

1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.

2. Самка птушак атрада курыных.

К. з куранятамі.

3. Мяса курыцы; кураціна.

◊

Класціся спаць з курамі — вельмі рана.

Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.

Куры засмяюць каго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.

Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).

Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.

|| памянш. ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. куры́ны, -ая, -ае.

○

Курыная слепата —

1) тое, што і кураслеп;

2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

булён, -у, м.

1. Нічым не запраўлены мясны адвар.

Курыны б.

2. Бульбяны суп, засквараны салам.

|| прым. булённы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фарш, -у, м.

1. Здробненае мяса для прыгатавання розных відаў ежы.

Курыны ф.

2. Любая здробненая начынка для страў.

Грыбны ф.

|| прым. фа́ршавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

булён, ‑у, м.

1. Нічым не запраўлены мясны адвар. [Гаспадыня:] — Вы будзеце есці курыны булён? Гартны.

2. Бульбяны суп, засквараны салам. Дзед Лукаш чысціў бульбу — збіраўся варыць булён. Якімовіч.

[Фр. bouillon.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кури́ный куры́ны;

кури́ная слепота́ а) мед., разг. куры́ная слепата́; б) бот. курасле́п;

◊

кури́ная па́мять куры́ная па́мяць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кіў 1. Гукапераймальнае. Курыны гук (ЭШ, рук.). Параўн. укр. ків ’крык свінні’, ківикати ’кігікаць (пра чайку)’ (ЕСУМ, 2, 442). Гл. кігікаць.

Кіў 2 ’ківок’ (ТСБМ, Нар. лекс.), ’рух рукі ці воч’ (Бяльк., Ян.). Гл. ківаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)