купі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
ку́піцца |
ку́пяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
купі́ўся |
купі́ліся |
| ж. |
купі́лася |
| н. |
купі́лася |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
купі́цца, ‑піцца; зак.
Аказацца купленым. Усё неабходнае купіцца, набудзецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́піцца ’тлець, гарэць (пра торф)’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. ку́піць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
савакупі́цца, -куплю́ся, -ку́пішся, -ку́піцца; зак. (кніжн.).
Здзейсніць палавы акт.
|| незак. савакупля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. савакупле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
савакупі́цца, ‑куплюся, ‑купішся, ‑купіцца; зак.
Кніжн. Здзейсніць палавы акт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкупі́цца, -куплю́ся, -ку́пішся, -ку́піцца; зак., ад каго-чаго.
Вызваліцца ад якой-н. залежнасці, ад якіх-н. абавязкаў за плату, хабар і пад.; выкупіць сябе.
Ледзь адкупіўся.
|| незак. адкупля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самаакупі́цца, ‑купіцца; зак.
Пакрыцца даходамі без фінансавай дапамогі (пра расходы). Выданне кнігі самаакупілася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дакупі́цца, ‑куплюся, ‑купішся, ‑купіцца; зак., чаго (часцей з адмоўем).
Купіць што‑н. з цяжкасцю, па высокай цане. Галеча на вёсцы абвастрылася. У .. лясным краі сяляне сядзелі без дроў: нельга было дакупіцца. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкупі́цца, ‑куплюся, ‑купішся, ‑купіцца; зак.
Затраціўшы грошы, вызваліцца ад якой‑н. залежнасці, ад якіх‑н. абавязкаў; выкуп сябе. Дзед.. мог бы адкупіцца ад паноў вольніцу, ды, на жаль, не адкупіўся. Гарэцкі. Усцім узяў у мяне з рук пляшку, паглядзеў яе на сонцы і сказаў: — Дык што ты, гэт квасам адкупіцца хочаш? Сабаленка. / Пра вясельны звычай, калі затрымліваюць маладых, патрабуючы выкупу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́па 1 ’куча, група’ (ТСБМ, Нас., Сл. паўн.-зах., Бяльк., Яруш., Нар. сл., Яшк., ТС, Касп.). Укр. купа, рус. купа ’тс’, балг. купа ’капа сена’, макед. купа ’купа’, серб.-харв. ку́па, польск. kupa, чэш. kupa, славац. kupa, в.-луж. kupa ’тс’. Прасл. kupa адпавядае літ. kúopa, лат. kuopa ’тс’. Іншыя індаеўрапейскія паралелі больш далёкія (Бернекер, 646; Траўтман, 138; Фрэнкель, 231).
Ку́па 2 ’сухі, здробнены торф’ (Нар. лекс.), ’перагной’ (Яшк.), ’дзе гоняць смалу, выпальваюць попел’ (Яшк.). Гл. купіцца.
Ку́па 3 ’вялікая бочка для зерня’ (ТС, КЭС, лаг.). Ст.-бел. куфа ’тс’ (з 1583 г.) запазычана з польск. kufa, якое са ст.-в.-ням. kuofa (Булыка, Запазыч., 182). Магчыма, для бел. купа крыніцай быў н.-ням. або ст.-сакс. варыянт (параўн. ст.-сакс. kōpa ’тс’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)