Кузьма́

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. Кузьма́ Ку́зьмы
Р. Кузьмы́ Ку́зьмаў
Д. Кузьму́ Ку́зьмам
В. Кузьму́ Ку́зьмаў
Т. Кузьмо́й Ку́зьмамі
М. Кузьме́ Ку́зьмах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

падпамо́сце, ‑я, н.

Абл. Памяшканне, прастора пад падлогай. Кузьма дастаў міску, выцягнуў з падпамосця глечык з кіслым малаком. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Падкузьмі́ць ’паставіць у няёмкае становішча, падкусіць’ (ТСБМ, Нас.). Рус. подкузьми́ть ’тс’. Ад уласнага імя Кузьма (параўн. яшчэ рус. объего́рить ’тс’ < Егор). Першапачаткова ’псаваць надзеі, якія былі звязаны з днём Кузьмы’, паколькі дзень св. Кузьмы і Дзям’яна (17 кастрычніка) лічыўся раней тэрмінам заканчэння сельскагаспадарчых пагадненняў (гл. Фасмер, 3, 297; там жа і інш. літ-pa). У бел., мабыць, з рус.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апу́хлы, ‑ая, ‑ае.

Які апух, ацёк. Маленькія спрытныя рукі пяшчотна дакраналіся да ран, да апухлага цела. Новікаў. Перад.. [Йонасам] стаяў з памятым тварам і апухлымі чырвонымі павекамі Кузьма Шавойка. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пламбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; незак., што.

1. Запячатваць што‑н. пломбай (у 1 знач.). Калі пачалі пламбаваць вагоны, на платформе з’явіўся Кузьма Трахімавіч. Корбан.

2. Класці пломбу (у зуб). Пламбаваць зубы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ціхмя́ны, ‑ая, ‑ае.

Паслухмяны, пакорлівы, лагодны, рахманы. Шафёр Кузьма Круглы — малады ціхмяны хлопец. Навуменка. Зрабіліся вялікія вочы ў Лізы: ні разу яшчэ не бачыла яна маці, ціхмяную, пакорлівую, вось такой. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грыма́са, ‑ы, ж.

Наўмыснае або міжвольнае скрыўленне рысаў твару; міна. Строіць грымасы. □ Застаўшыся адзін, Кузьма Кузьміч страціў незалежна рашучы выраз, і яго твар, нібы ад зубнога болю, зморшчыўся ў пакутлівай грымасе. Быкаў.

[Фр. grimace.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расчырване́лы, ‑ая, ‑ае.

Які расчырванеўся, зрабіўся чырвоным, румяным. Кузьма падняўся з-за стала, ускудлачаны, расчырванелы. Броўка. Вясёлая, увішная, крыху расчырванелая ад бегатні і гарачых спраў на кухні, .. [Маня] шчасліва нахілілася над каляскай. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаліквіда́цыя, ‑і, ж.

Спыненне дзейнасці якой‑н. установы, арганізацыі рашэннем самой гэтай установы, арганізацыі; самазакрыццё. Пасля самаліквідацыі «Узвышша» Кузьма Чорны часта наведваў Дом пісьменнікаў. Хведаровіч. Вясной 1905 года [«Белорусский вестник»] страціў апошніх падпісчыкаў і апынуўся перад пагрозай самаліквідацыі. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

светластво́лы, ‑ая, ‑ае.

Са светлым ствалом. І Кузьма павёў аднойчы сябра ў сапраўды яшчэ некрануты стары лес, дзе сярод вялізных кустоў арэшніку раслі магутныя дубы і ліпы, светластволыя асіны і ясені, сівыя прысадзістыя грабы, гонкія елкі і стройныя белыя бярозы. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)