ксёндз, ксяндза́, мн. ксяндзы́, ксяндзо́ў, м.
Каталіцкі святар.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ксё́ндз
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ксё́ндз |
ксяндзы́ |
| Р. |
ксяндза́ |
ксяндзо́ў |
| Д. |
ксяндзу́ |
ксяндза́м |
| В. |
ксяндза́ |
ксяндзо́ў |
| Т. |
ксяндзо́м |
ксяндза́мі |
| М. |
ксяндзу́ |
ксяндза́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ксёндз церк. ксёндз, род. ксяндза́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ксёндз (род. ксяндза́) м. ксёндз
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ксёндз, ксяндза, м.
Польская назва каталіцкага свяшчэнніка.
[Польск. księndz.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ксёндз ’каталіцкі свяшчэннік’ (ТСБМ). З польск. ksiądz ’тс’ (Слаўскі, 3, 264).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пляба́н м.
1. настоя́тель (католического монастыря);
2. ксёндз
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спавяда́льня, ‑і, ж.
Памяшканне ў каталіцкай царкве для споведзі. Праз .. акенца спавядальні, ксёндз, распытваючы ў .. [Гушкі] ўсякую нават драбязу, дазнаўся раптам.. што ў яго праваслаўная жонка. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Про́башч ’ксёндз, які стаіць на чале парафіі’ (ТСБМ, Сцяшк., Сл. ПЗБ), про́баш ’тс’ (Сл. ПЗБ), про́баршч ’плябан (у касцёле)’ (ашм., Стан.). Запазычанне з польск. proboszcz ’тс’. Ужо ст.-бел. пробощь (проборщъ) ’прыхадскі ксёндз’ (1474) < ст.-польск. proboszcz, якое праз ст.-чэш. probošt узыходзіць да ст.-в.-ням. probōst (Булыка, Лекс. запазыч., 174) і, далей, да лац. prōpositus ’які прадстаўлены’ < proponere ’прадстаўляць’ (гл. Голуб-Ліер, 394). Таго ж паходжання і ст.-рус. пробощь, пребощь (з XIII ст.) ’прэлат каталіцкай саборнай капітулы, ігумен’, ’ксёндз’. Гл. яшчэ Міклашыч, 264; Брукнер, 457; Голуб-Копечны, 294; Фасмер, 3, 371; Банькоўскі, 2, 777–778.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блаславі́ць, ‑слаўлю, ‑славіш, ‑славіць; зак.
Тое, што і благаславіць. Ксёндз паклаў ..[Балеславу] рукі на галаву і блаславіў яго. Чорны. Радзіма мяне блаславіла на вернасць І мінскім барам, і крамлёўскай сцяне. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)