крышы́ць, крышу́, кры́шыш, кры́шыць; кры́шаны; незак.
1. што. Наразаць дробнымі кавалкамі; здрабняць што-н.
К. буракі.
2. каго-што. Ламаць, разбіваць на часткі.
К. крэйду.
3. перан., каго-што. Знішчаць (разм.).
К. варожыя ўмацаванні.
4. Накідваць дзе-н. крошак (разм.).
Не крышы на падлогу.
|| зак. скрышы́ць, скрышу́, скры́шыш, скры́шыць; скры́шаны (да 1 і 2 знач.), раскрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 2 знач.) і накрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 1 і 3 знач.).
|| наз. крышэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крышы́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
крышу́ |
кры́шым |
| 2-я ас. |
кры́шыш |
кры́шыце |
| 3-я ас. |
кры́шыць |
кры́шаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
крышы́ў |
крышы́лі |
| ж. |
крышы́ла |
| н. |
крышы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
крышы́ |
крышы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
кры́шачы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
крышы́ць несов.
1. в разн. знач. кроши́ть; (ножом — ещё) нареза́ть; (твёрдое) дроби́ть;
к. хлеб — кроши́ть хлеб;
к. на падло́гу — кроши́ть на́ пол;
к. са́ла — кроши́ть (нареза́ть) са́ло;
к. ка́мень — дроби́ть ка́мень;
2. измельча́ть, размельча́ть; мельчи́ть;
к. мел — кроши́ть мел;
3. перен., разг. (уничтожать) кроши́ть, круши́ть; сокруша́ть;
к. варо́жыя ўмацава́нні — кроши́ть (круши́ть, сокруша́ть) вра́жеские укрепле́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крышы́ць, крышу́, кры́шыш, кры́шыць; незак.
1. што. Наразаць дробнымі кавалкамі. Крышыць сала. Крышыць цыбулю. □ Анежка, якая стаяла каля стала і крышыла капусту, разгубілася так, што выпусціла нож з рук. Броўка. // Расціраць, раздрабняць на невялікія часткі, ператвараць у крошкі. Крышыць хлеб курам.
2. каго-што. Разм. Ламаць, руйнаваць, разбіваць на часткі. Крышыць, ломіць вецер І платы і стрэхі. Купала. Адмыслова малаток адбойны У забоі крышыць скібы вугалю. Звонак. // Забіваць, нішчыць. Як пайшлі глушыць І мячом крышыць, — Парадзелі раці. Пушча. // перан. Ліквідаваць, разбураць. Рабочы клас пачаў ламаць і крышыць устоі старога свету. «ЛіМ».
3. Разм. Накідваць крошак дзе‑н. Не крышы на падлогу.
4. што. Разм. Выклікаць боль у касцях; ламаць. Прастуда ломіць, крышыць косці.
•••
Крышыць на капусту — сячы на дробныя часткі (мячом, шабляй і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крышы́ць ’наразаць дробнымі кавалкамі, ламаць, малоць, разбіваць на часткі’ (ТСБМ, Сцяшк., Сержп. Грам., Гарэц., Нас., Мал., КЭС, лаг., Сл. паўн.-зах.). Да крыха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тру́шчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак., што (разм.).
1. Біць, крышыць на дробныя часткі.
Т. шкло.
2. Ламаць, крышыць, разбураць.
Танкі трушчылі ўсё на сваім шляху.
|| зак. стру́шчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
издробля́ть несов. драбі́ць, крышы́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)