кры́зіс

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кры́зіс кры́зісы
Р. кры́зісу кры́зісаў
Д. кры́зісу кры́зісам
В. кры́зіс кры́зісы
Т. кры́зісам кры́зісамі
М. кры́зісе кры́зісах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кры́зіс, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Рэзкі, круты пералом у чым-н., абвастрэнне становішча.

Духоўны к.

Урадавы к.

2. Абумоўлены супярэчнасцямі ў развіцці грамадства разлад эканамічнага жыцця.

Фінансавы к.

У цісках эканамічнага крызісу.

3. Востры недахоп чаго-н., цяжкае становішча.

З грашамі ў яго к.

4. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану.

К. хваробы.

|| прым. кры́зісны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кры́зіс, -су м., в разн. знач. кри́зис;

эканамі́чны к. — экономи́ческий кри́зис;

пасля́ ~су хво́ры стаў папраўля́цца — по́сле кри́зиса больно́й стал поправля́ться;

○ паліты́чны к. — полити́ческий кри́зис;

ура́давы к. — прави́тельственный кри́зис

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кры́зіс, ‑у, м.

1. Рэзкі пералом, пераходны стан, абвастрэнне становішча. Адчуваецца крызіс мяшчанскай сям’і, што існуе на маральных асновах старой патрыярхальнай Расіі. «Полымя».

2. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану хворага. Звычайнае запаленне лёгкіх, расказваў доктар, крызіс прайшоў, чалавек, з дапамогай медыцыны, мінуў смяротны рубікон. Ермаловіч.

3. Перыядычная перавытворчасць тавараў у капіталістычнай гаспадарцы, якая вядзе да разарэння дробных вытворцаў, да скарачэння вытворчасці, да павелічэння колькасці беспрацоўных. Эканамічны крызіс. Прамысловы крызіс.

4. Недахоп чаго‑н., цяжкасці з чым‑н. Паліўны крызіс. Жыллёвы крызіс. // Разм. Цяжкае становішча, безграшоўе. Крызіс з грашамі.

•••

Палітычны крызіс — палітычнае становішча, якое характарызуецца рэзкім абвастрэннем класавай барацьбы працоўных супраць пануючай эксплуататарскай вярхушкі і няздольнасцю апошняй кіраваць грамадствам.

Урадавы крызіс — перыяд, калі пытанне аб адстаўцы старога ўраду рашылася, а новы ўрад яшчэ не сфарміраваўся.

[Ад грэч. krísis — рашэнне, прыгавор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кры́зіс ’рэзкі пералом, абвастрэнне становішча’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. кризис з ням. Krisis (Шанскі, 2, 8, 392).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мі́ні-кры́зіс

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. мі́ні-кры́зіс мі́ні-кры́зісы
Р. мі́ні-кры́зісу мі́ні-кры́зісаў
Д. мі́ні-кры́зісу мі́ні-кры́зісам
В. мі́ні-кры́зіс мі́ні-кры́зісы
Т. мі́ні-кры́зісам мі́ні-кры́зісамі
М. мі́ні-кры́зісе мі́ні-кры́зісах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кри́зис в разн. знач. кры́зіс, -су м.;

экономи́ческий кри́зис эканамі́чны кры́зіс;

полити́ческий кри́зис паліты́чны кры́зіс;

о́бщий кри́зис капитали́зма агу́льны кры́зіс капіталі́зму;

прави́тельственный кри́зис ура́давы кры́зіс;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зацяжны́, -а́я, -о́е.

Залішне працяглы, які зацягнуўся.

З. дождж.

З. крызіс.

З. скачок (скачок з парашутам, які доўга не раскрываецца).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ура́давы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ўрада. Урадавыя ўстановы. Урадавая камісія. □ Урадавых узнагарод у сувязі з юбілеем камсамола ўдастоены і многія яго арганізацыі. Машэраў.

•••

Урадавы крызіс гл. крызіс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ура́давы прави́тельственный;

○ у. кры́зіс — прави́тельственный кри́зис

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)