кры́зіс

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кры́зіс кры́зісы
Р. кры́зісу кры́зісаў
Д. кры́зісу кры́зісам
В. кры́зіс кры́зісы
Т. кры́зісам кры́зісамі
М. кры́зісе кры́зісах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кры́зіс, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Рэзкі, круты пералом у чым-н., абвастрэнне становішча.

Духоўны к.

Урадавы к.

2. Абумоўлены супярэчнасцямі ў развіцці грамадства разлад эканамічнага жыцця.

Фінансавы к.

У цісках эканамічнага крызісу.

3. Востры недахоп чаго-н., цяжкае становішча.

З грашамі ў яго к.

4. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану.

К. хваробы.

|| прым. кры́зісны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кры́зіс, -су м., в разн. знач. кри́зис;

эканамі́чны к. — экономи́ческий кри́зис;

пасля́ ~су хво́ры стаў папраўля́цца — по́сле кри́зиса больно́й стал поправля́ться;

○ паліты́чны к. — полити́ческий кри́зис;

ура́давы к. — прави́тельственный кри́зис

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кры́зіс, ‑у, м.

1. Рэзкі пералом, пераходны стан, абвастрэнне становішча. Адчуваецца крызіс мяшчанскай сям’і, што існуе на маральных асновах старой патрыярхальнай Расіі. «Полымя».

2. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану хворага. Звычайнае запаленне лёгкіх, расказваў доктар, крызіс прайшоў, чалавек, з дапамогай медыцыны, мінуў смяротны рубікон. Ермаловіч.

3. Перыядычная перавытворчасць тавараў у капіталістычнай гаспадарцы, якая вядзе да разарэння дробных вытворцаў, да скарачэння вытворчасці, да павелічэння колькасці беспрацоўных. Эканамічны крызіс. Прамысловы крызіс.

4. Недахоп чаго‑н., цяжкасці з чым‑н. Паліўны крызіс. Жыллёвы крызіс. // Разм. Цяжкае становішча, безграшоўе. Крызіс з грашамі.

•••

Палітычны крызіс — палітычнае становішча, якое характарызуецца рэзкім абвастрэннем класавай барацьбы працоўных супраць пануючай эксплуататарскай вярхушкі і няздольнасцю апошняй кіраваць грамадствам.

Урадавы крызіс — перыяд, калі пытанне аб адстаўцы старога ўраду рашылася, а новы ўрад яшчэ не сфарміраваўся.

[Ад грэч. krísis — рашэнне, прыгавор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Крызіс 6/136

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

кры́зіс м. Kríse f -, -n;

біржавы́ кры́зіс эк. Börsenkrach m -(e)s;

грашо́ва-крэды́тны кры́зіс фін. Geld- und Kredítkrise f;

жыллёвы кры́зіс Wóhnungsnot -, -nöte;

сусве́тны эканамі́чны кры́зіс Wéltwirtschaftskrise f;

скры́ты кры́зіс laténte Kríse;

энергеты́чны кры́зіс Energíekrise f;

кры́зіс даве́ру Vertráuenskrise f;

перажыва́ць кры́зіс sich in éiner Kríse befínden*, éine Kríse dúrchmachen;

не ве́даць кры́зісаў эк. krísenfest sein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кры́зіс,

пераломны момант.

т. 8, с. 505

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кры́зіс,

у медыцыне.

т. 8, с. 505

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кры́зіс

(гр. krisis = рашэнне, паваротны пункт)

1) рэзкі, круты пералом у чым-н. (напр. урадавы к.);

2) мед. хуткае змяненне праяў хваробы, якое суправаджаецца рэзкім (крытычным) паніжэннем высокай тэмпературы (проціл. лізіс 1);

3) перыядычная перавытворчасць тавараў, якая вядзе да разладу эканамічнага жыцця, росту беспрацоўя;

4) востры недахоп чаго-н. (напр. жыллёвы к.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Кры́зіс ’рэзкі пералом, абвастрэнне становішча’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. кризис з ням. Krisis (Шанскі, 2, 8, 392).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)