Кру́глы

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз.
м.
Н. Кру́глы
Р. Кру́глага
Д. Кру́гламу
В. Кру́глы
Т. Кру́глым
М. Кру́глым

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кру́глы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. кру́глы кру́глая кру́глае кру́глыя
Р. кру́глага кру́глай
кру́глае		 кру́глага кру́глых
Д. кру́гламу кру́глай кру́гламу кру́глым
В. кру́глы (неадуш.)
кру́глага (адуш.)		 кру́глую кру́глае кру́глыя (неадуш.)
кру́глых (адуш.)
Т. кру́глым кру́глай
кру́глаю		 кру́глым кру́глымі
М. кру́глым кру́глай кру́глым кру́глых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кру́глы, -ая, -ае.

1. Які мае форму круга, шара, кола або падобны да іх па форме.

К. мячык.

К. стол.

2. Поўны, абсалютны (разм.).

Круглая сірата.

К. выдатнік.

3. Вылічаны без дробавых адзінак.

Круглыя лічбы.

4. Увесь, цэлы (у спалучэнні са словамі год, дзень, суткі).

◊

Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.

|| памянш.-ласк. кру́гленькі, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; разм.).

|| наз. круглата́, -ы́, ДМ -лаце́, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кру́глы в разн. знач. кру́глый;

к. стол — кру́глый стол;

~лае пале́на — кру́глое поле́но;

~лая галава́ — кру́глая голова́;

к. твар — кру́глое лицо́;

○ ~лыя ду́жкі — кру́глые ско́бки;

◊ ~лыя лі́чбы — кру́глые ци́фры;

за ~лым стало́м — за кру́глым столо́м;

~лая сірата́ — кру́глая сирота́;

~лыя пяцёркі — кру́глые пятёрки;

~лая су́ма — кру́глая су́мма;

к. ду́рань — кру́глый дура́к;

к. год — кру́глый год

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кру́глы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае форму круга, шара, кола, цыліндра або падобны да іх па форме. Круглае бервяно. Круглы стол. Круглы мячык. □ Над табою месяц круглы У ясным небе ціха плыў. Колас. // Тоўсты, сыты, поўны (пра чалавека, яго фігуру, твар). Шарсцяны світэр шчыльна аблягаў поўныя грудзі і круглыя плечы. Мележ.

2. У спалучэнні са словамі «год», «дзень», «суткі» абазначае: увесь, цэлы. Волеччын голас, калі яна паганяла каня, чуўся па полі круглы дзень. Чорны. Брыгады гэтыя працуюць круглыя суткі. Кулакоўскі.

3. Разм. Поўны, абсалютны. Круглы выдатны. Круглая сірата. // У спалучэнні са словам «дурань» абазначае: абсалютны, закончаны. Толькі круглы дурань, хіба, прачытаўшы гэты ліст, не ведаў бы, што рабіць. Самуйлёнак.

•••

Круглыя лічбы гл. лічба.

Круглыя дужкі гл. дужка.

За круглым сталом гл. стол.

Круглая сума гл. сума.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кру́глы ’круглы’ (ТСБМ, Бяльк., ТС, Сл. паўн.-зах., Сержп. Ск., Ян.). Укр. круглий, рус. круглый ’тс’, балг. кръгъл, серб.-харв. о̀кругао, славен. krógəl, польск. okrągły, чэш. okrouhlý; прасл. krǫglъ утворана ад krǫgъ пры дапамозе суфікса прыметнікаў ‑lъ (Мейе, Общеслав., 282).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кру́глый в разн. знач. кру́глы;

◊

кру́глый год кру́глы (цэ́лы, уве́сь) год;

кру́глый отли́чник кру́глы выда́тнік;

кру́глый сирота́ кру́глы сірата́;

кру́глый дура́к кру́глы ду́рань;

кру́глая су́мма кру́глая су́ма;

кру́глый счёт кру́глы раху́нак;

кру́глые ци́фры кру́глыя лі́чбы;

за кру́глым столо́м за кру́глым стало́м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вечназялёны, -ая, -ае.

Аб раслінах: круглы год з зялёным лісцем, ігліцай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дудкава́ты, -ая, -ае.

Падобны на дудку, круглы і пусты ўнутры.

Дудкаватае сцябло.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

круглогоди́чно нареч. кру́глы год, уве́сь год;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)