кро́ўны і (разм.) крэ́ўны, -ая, -ае.
1. Родны па крыві; які паходзіць ад адных продкаў.
К. брат.
Кроўная радня.
2. перан. Вельмі блізкі, цесны, моцны, непарушны.
Кроўная сувязь пісьменніка з народам.
Кроўна (прысл.) зацікаўлены ў чым-н.
◊
Кроўная крыўда — цяжкая, якая глыбока кранае.
Кроўная помста — помста забойствам за забойства сваяка як перажытак родавага ладу.
Кроўныя грошы (разм.) — грошы, нажытыя сваёй працай.
|| наз. кро́ўнасць, -і, ж. (да 2 знач.) і крэ́ўнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бацько́ўства, -а, н.
1. Кроўная роднасць паміж бацькам і яго дзіцем.
Устанавіць б.
2. Уласцівыя бацьку пачуцці і адносіны да сваіх дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кро́вный кро́ўны;
кро́вный интере́с кро́ўная заціка́ўленасць;
кро́вная оби́да кро́ўная кры́ўда;
◊
кро́вный враг кро́ўны во́раг;
кро́вные де́ньги кро́ўныя гро́шы;
кро́вная месть этнол. кро́ўная по́мста.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кро́ўны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
кро́ўны |
кро́ўная |
кро́ўнае |
кро́ўныя |
| Р. |
кро́ўнага |
кро́ўнай
кро́ўнае |
кро́ўнага |
кро́ўных |
| Д. |
кро́ўнаму |
кро́ўнай |
кро́ўнаму |
кро́ўным |
| В. |
кро́ўны (неадуш.)
кро́ўнага (адуш.) |
кро́ўную |
кро́ўнае |
кро́ўныя (неадуш.)
кро́ўных (адуш.) |
| Т. |
кро́ўным |
кро́ўнай
кро́ўнаю |
кро́ўным |
кро́ўнымі |
| М. |
кро́ўным |
кро́ўнай |
кро́ўным |
кро́ўных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кро́ўны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
кро́ўны |
кро́ўная |
кро́ўнае |
кро́ўныя |
| Р. |
кро́ўнага |
кро́ўнай
кро́ўнае |
кро́ўнага |
кро́ўных |
| Д. |
кро́ўнаму |
кро́ўнай |
кро́ўнаму |
кро́ўным |
| В. |
кро́ўны (неадуш.)
кро́ўнага (адуш.) |
кро́ўную |
кро́ўнае |
кро́ўныя (неадуш.)
кро́ўных (адуш.) |
| Т. |
кро́ўным |
кро́ўнай
кро́ўнаю |
кро́ўным |
кро́ўнымі |
| М. |
кро́ўным |
кро́ўнай |
кро́ўным |
кро́ўных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
по́мста ж. месть, мще́ние ср.;
○ кро́ўная п. — кро́вная месть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бацько́ўства, ‑а, н.
1. Кроўная роднасць паміж бацькам і яго дзіцем. Устанаўленне бацькоўства.
2. Уласцівыя бацьку пачуцці і адносіны да сваіх дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кро́ўны і (разм.) крэ́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які паходзіць ад адных продкаў; родны па крыві. Кроўная сястра. □ Была яшчэ Насцечка, былі яшчэ меншыя, кроўныя толькі па бацьку браты: Алесь, Міколка, Валодзя, Хведзя, але яны, апроч Алеся, нарадзіліся ўжо, калі я не жыў у Рагазіне. Сабаленка. / у знач. наз. кро́ўныя, ‑ых і крэ́ўныя, ‑ых. Навіны ўзбуджалі .. ў кожнага [салдата] жаданне паехаць дадому, пабачыць кроўных. Галавач. // Заснаваны на паходжанні ад адных сваякоў; сваяцкі. Кроўныя сувязі.
2. Надзвычай блізкі і важны, арганічна неабходны для каго‑н. Мужчыны доўга і дзелавіта, як кроўную справу, абмяркоўвалі ўсё: будаўніцтва заводаў, дарог, гарадоў. Брыль.
3. перан. Моцны, непарушны, заснаваны на агульнасці інтарэсаў. Кроўная сувязь з народам і яго вызваленчым рухам вызначыла глыбокую народнасць, рэалізм і рэвалюцыйную ідэйнасць купалаўскай эстэтыкі. Івашын.
4. Разм. Уласнае, нажытае сваёй працай. А паўтары дзесяціны зямлі ва ўрочышчы «Навінкі» куплены, маўляў, Жуком за яго кроўныя грошы. Брыль.
•••
Кроўная крыўда гл. крыўда.
Кроўная помста гл. помста.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́мста, ‑ы, ДМ ‑сце, ж.
Адплата за прычыненае зло. Ідуць, закованыя ў сталь, На нас драпежнікі і каты... Народ, на бой рашучы устань! Устань для помсты і расплаты! Крапіва. // Жаданне адпомсціць. І ў самых запаветных тайніках .. [Міхасёвай] мары гарыць яшчэ незгасальная іскра помсты самому каменданту .. за смерць бацькі. Якімовіч.
•••
Кроўная помста — помста забойствам за забойства сваяка як перажытак родавага ладу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эстэ́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Філасофскае вучэнне аб мастацтве як асобым відзе грамадскай ідэалогіі, прысвечанае даследаванню ідэйнай сутнасці і форм прыгожага ў мастацкай творчасці, у прыродзе і ў жыцці. Марксісцка-ленінская эстэтыка. // Сістэма поглядаў на мастацтва ці які‑н. яго від, якой хто‑н. прытрымліваецца. Кроўная сувязь з народам і яго вызваленчым рухам вызначыла глыбокую народнасць, рэалізм і рэвалюцыйную ідэйнасць купалаўскай эстэтыкі. Івашын. Для эстэтыкі Багушэвіча былі характэрны пошукі праўды, імкненне мастацкім словам сказаць народу праўду аб яго цяжкім сацыяльным становішчы. Конан.
2. Прыгажосць, мастацкасць чаго‑н. Як бачым, праблем, звязаных з эстэтыкай архітэктуры, удасканаленнем мастацкага аблічча беларускай сталіцы — многа. «ЛіМ».
[Ад грэч. aisthētikós — які адчувае, успрымае; пачуццёвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)