Кра́йні

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз.
м.
Н. Кра́йні
Р. Кра́йняга
Д. Кра́йняму
В. Кра́йні
Т. Кра́йнім
М. Кра́йнім

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

кра́йні

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. кра́йні кра́йняя кра́йняе кра́йнія
Р. кра́йняга кра́йняй
кра́йняе		 кра́йняга кра́йніх
Д. кра́йняму кра́йняй кра́йняму кра́йнім
В. кра́йні (неадуш.)
кра́йняга (адуш.)		 кра́йнюю кра́йняе кра́йнія (неадуш.)
кра́йніх (адуш.)
Т. кра́йнім кра́йняй
кра́йняю		 кра́йнім кра́йнімі
М. кра́йнім кра́йняй кра́йнім кра́йніх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

кра́йні, -яя, -яе.

1. Які знаходзіцца на краі чаго-н., найбольш аддалены.

Крайняя хата ў вёсцы.

Крайняя Поўнач.

2. Вельмі моцны, надзвычайны, выключны.

Крайняя патрэба.

Крайнія меры.

3. Найбольш непрымірымы, радыкальны (пра погляды, кірункі, палітычныя групоўкі і пад.).

К. лібералізм.

Крайнія погляды.

4. Які нельга адкладваць на потым, апошні (пераважна пра час).

К. тэрмін.

◊

У крайнім выпадку — калі не будзе іншага выйсця.

Па крайняй меры — ва ўсякім выпадку, не менш чым.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кра́йні в разн. знач. кра́йний;

~няя ха́та — кра́йняя изба́;

к. насе́лены пункт на по́ўначы — кра́йний населённый пункт на се́вере;

~няя — неабхо́днасць кра́йняя необходи́мость;

~няя ле́вая — кра́йняя ле́вая;

~нія чле́ны прапо́рцыі — кра́йние чле́ны пропо́рции;

◊ у ~нім вы́падку — в кра́йнем слу́чае;

па ~няй ме́ры — по кра́йней ме́ре;

~нія ме́ры — кра́йние ме́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кра́йні, ‑яя, ‑яе.

1. Які знаходзіцца з краю, на краі. У канцы вёскі хлопчык звярнуў у крайні двор і пастукаў у шыбу. Сіняўскі. // Найбольш аддалены (у якім‑н. напрамку). Крайняя поўнач. Крайні населены пункт на поўдні.

2. Надзвычайны, выключны. Крайняя неабходнасць. Прыняць крайнія меры.

3. Найбольш радыкальны, рашучы, непрымірымы (пра погляды, напрамкі, палітычныя групоўкі і пад.). Крайні левы. Крайні правы. Крайнія супярэчнасці. Крайні лібералізм. □ Мікола, які заўсёды выказваў самыя крайнія погляды, насупліваўся і змаўкаў. Навуменка.

4. Які далей нельга адкладваць, пераносіць; апошні (пераважна пра час). Крайні тэрмін.

•••

У крайнім выпадку гл. выпадак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у́льтра, нескл., м., звычайна мн.

Крайні рэакцыянер.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ку́тнік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Крайні карэнны зуб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

экстрэма́льны, -ая, -ае.

Крайні па сваім праяўленні (сіле, велічыні), які вылучаецца такім праяўленнем; небяспечны.

Экстрэмальныя ўмовы.

Э. спорт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дыяметра́льны, -ая, -ае.

1. гл. дыяметр.

2. Поўны, крайні (перан.).

Дыяметральная супрацьлегласць.

Характары дыяметральна (прысл.) адрозныя.

|| наз. дыяметра́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грані́чны, -ая, -ае.

1. гл. граніца.

2. Максімальны, найвышэйшы, крайні.

Гранічная хуткасць.

Гранічная сціпласць.

|| наз. грані́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)