ко́ўзанне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ко́ўзанне |
| Р. |
ко́ўзання |
| Д. |
ко́ўзанню |
| В. |
ко́ўзанне |
| Т. |
ко́ўзаннем |
| М. |
ко́ўзанні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ко́ўзанне ср., разг.
1. скольже́ние;
2. ёрзанье;
3. ката́ние;
1, 2 см. ко́ўзацца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́ўзанне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. коўзацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́ўзаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Тое, што і коўзацца (у 1 знач.).
Ногі коўзаюць па мокрым бервяне.
2. Вадзіць, соўгаць па якой-н. паверхні.
К. анучай па падлозе.
|| наз. ко́ўзанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́ўзацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Рухацца па слізкай паверхні; слізгацца.
К. па ледзяной дарозе.
Ногі коўзаюцца.
2. Катацца па слізкай паверхні.
Дзеці коўзаюцца на лёдзе.
3. Рухацца, не сядзець спакойна, ёрзаць.
К. па канапе.
|| наз. ко́ўзанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скольже́ние слі́зганне, -ння ср., слізгаце́нне, -ння ср.; ко́ўзанне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ По́геладзь ’імжа’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, можна суаднесці з джолыдь (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), укр. ожеледица ’галалёдзіца’, рус. ожеледь ’тс’, ’наледзь на дрэвах’, гледзьі глюдь ’галалёдзіца’, поглездка ’галалёдзіца; коўзанне па лёдзе’ (гл. гладкі). Мог адбыцца перанос значэння з выніку на прычыну: наледзь на дрэвах ці галалёдзіца часта з’яўляюцца пасля адлігі з імжой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сляза́ ‘вадкасць з вачэй (пры плачы і інш.)’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), слеза́ ‘тс’ (ТС). Параўн. укр. сльоза́, рус. слеза́, стараж.-рус. сльза, польск. łza, в.-луж. syłza, н.-луж. łdza, чэш., славац. slza, серб.-харв. су̀за, славен. sólza, балг. сълза́, макед. солза, ст.-слав. сльза. Прасл. *slьza або *slьdza; Фасмер (3, 668) з перавагай да першай формы. Роднаснае слізкі, слізь (гл.); Бязлай (3, 289) прасл. *slьza лічыць дэвербатывам, першасна nomen actionis > nomen acti ад прасл. *slьzati ‘слізгаць, паўзці (слізганне, коўзанне)’ > ‘тое, што слізгае’ → ‘кропля, сляза’. Параўноўваюць з с.-н.-ням. slik, slîk ‘слізь’, нов.-в.-ням. schlickern ‘праліваць’, с.-в.-ням. slîch, slich ‘глей’ (літ-py гл. Фасмер, там жа). Махэк₂ (559) рэканструюе прасл. *sьlza, што не адпавядае ўсходнеславянскім формам, для якіх ён дапускае мэтатэзу ьl > lь. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 311.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ката́ние ср.
1. кача́нне, -ння ср.;
2. важэ́нне, -ння ср., ката́нне, -ння ср.;
3. язда́, -ды́ ж.;
4. кача́нне, -ння ср.;
5. кача́нне, -ння ср.;
6. ката́нне, -ння ср., кача́нне, -ння ср.;
7. вале́нне, -ння ср.; см. ката́ть 1—7;
8. ката́нне, -ння ср.; ко́ўзанне, -ння ср.; язда́, -ды́ ж., важэ́нне, -ння ср.; см. ката́ться 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)