клю́чыкі, -аў.
Тое, што і першацвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клю́чыкі
‘расліна’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
клю́чыкі |
| Р. |
клю́чыкаў |
| Д. |
клю́чыкам |
| В. |
клю́чыкі |
| Т. |
клю́чыкамі |
| М. |
клю́чыках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
клю́чыкі, -каў ед. нет, бот. первоцве́т м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клю́чыкі, ‑аў.
Тое, што і першацвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клю́чыкі ’першацвет, Primula veris’ (Кіс., Сцяшк.). Да клюка 1. Параўн. сінанімічнае грабелькі. Аднак форма ліста і кветкі быццам бы не адпавядае гэтай назве.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клю́чык
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
клю́чык |
клю́чыкі |
| Р. |
клю́чыка |
клю́чыкаў |
| Д. |
клю́чыку |
клю́чыкам |
| В. |
клю́чык |
клю́чыкі |
| Т. |
клю́чыкам |
клю́чыкамі |
| М. |
клю́чыку |
клю́чыках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
бага́ткі, ‑так; адз. багатка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Тое, што і малачай, дзьмухавец. За аснову яны бралі тыя спажыўныя дзікарослыя расліны, якія вядомы нам з маленства: белы малачай альбо, як яго яшчэ завуць, багаткі, дзьмухавец, бралі званочкі, ключыкі, валяр’ян. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бабо́ўнік, ‑у, м.
1. Тое, што і бабок. Тут былі снітка, асот, бабоўнік, трысцё, сітнік, дуброўка, дзядоўнік, аер, гарлачыкі жоўтыя, лілея белая, ліпа, дзьмухавец, званочкі, ключыкі. Дубоўка.
2. зб. Сцяблы бобу.
3. Дэкаратыўная кустовая расліна сямейства ружакветных, з насення якой вырабляецца міндальны алей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляду́начка ’ключыкі вясеннія, Primula veris L. macrocalyx Koch.’ Да ляду́нка ’патранташ’, якое з ладу́нка (гл.). (Ла‑ і ля‑ існавалі яшчэ ў ст.-бел. мове з прычыны розных крыніц запазычання: ла‑ з польск. ładunek, ля‑ з ням. Ladung). Матывацыя: кветкі ключыкаў размешчаны на сцябле адна за другой і выглядаюць як ячэйкі патранташа. Рус. ла́дан, лада́н — назвы самых розных раслін і ледуни́ца, ледуне́ц ’чырвоныя парэчкі’, відаць, з бел. лексемай не звязаны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́рвісінка ’першацёлка’ (рас., Шатал.). Рус. первесинка, пер‑ вестника ’тс’. Параўн. таксама польск. pierwiosnek, pierwiosnek ’чалавек-навічок’, ’пачатак’, ’кветка ключыкі, Primula L.’, чэш. prvosenka ’тс’, славен. prvesnica ’жанчына, якая нарадзіла упершыню’, ц.-слав. пръвѣснъ ’першародны’, укр. первісний ’першасны’ Прасл. *pьrvesf(bjnьjь — прыметнік, утвораны ад адцягнеішага назоўніка ж. р. *pьrveslъ (параўн. *sves(b), як аналагічнае праслав. утварэнне *ры©’ 0(ьпуь < *рьп > (На > pierwotny* рус. первост‑ ныіі (Трубачоў, Проспект, 75–76).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)