каўпачо́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
каўпачо́к |
каўпачкі́ |
| Р. |
каўпачка́ |
каўпачко́ў |
| Д. |
каўпачку́ |
каўпачка́м |
| В. |
каўпачо́к |
каўпачкі́ |
| Т. |
каўпачко́м |
каўпачка́мі |
| М. |
каўпачку́ |
каўпачка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
каўпачо́к, -чка́ м., уменьш. колпачо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каўпачо́к, ‑чка, м.
Памянш. да каўпак (у 1, 2 знач.); маленькі каўпак. Мэр раптам дастаў вечнае пяро і задумліва пачаў адвінчваць ахоўны каўпачок. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каўпа́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Галаўны ўбор конусападобнай, авальнай або іншай формы.
К. повара.
2. Накрыўка такой формы над чым-н.
Шкляны к.
|| памянш. каўпачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. каўпа́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і каўпако́вы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Каўпаковая печ (тэхнічная печ з награвальным і засцерагальным каўпаком).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
колпачо́к уменьш. каўпачо́к, -чка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́псуль, -я, мн. -і, -яў, м.
У патронах, снарадах: каўпачок з выбуховым рэчывам, якое загараецца ад удару.
|| прым. ка́псульны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напа́рстак, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.
Маленькі каўпачок, які надзяваецца на палец пры шыцці, каб не ўкалоцца іголкай.
|| прым. напа́рсткавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́псуль, ‑я, м.
1. Металічны каўпачок з выбуховым рэчывам, якое загараецца ад удару і запальвае зарад у баявых патронах, дыстанцыйных трубках і інш.
2. Алавяны каўпачок, які надзяваецца на галоўку закаркаванай бутэлькі з віном.
[Фр. capsule з лац.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накане́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Невялікі каўпачок, звычайна падобны на конус, які насаджваецца на канец чаго-н. або прымацоўваецца да канца чаго-н.
Аловак з наканечнікам.
Чахол шаблі з бліскучым наканечнікам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пістон 1, пісту͡он ’невялікі металічны каўпачок з выбуховым рэчывам у ружэйных патронах альбо снарадах’ (ТСБМ, Бес.). Відаць, праз рус. мову з франц. piston, якое з італ. pistone ’поршань’, ’таўкач, мяла’ < лац. pistāre ’таўчы’ (Фасмер, 3, 268). Сюды ж пістон ’шомпальная стрэльба’ (Касп.).
Пістон 2 ’белая конусавідная вастраверхая шапка з лямпа’ (Бяльк.), паўн.-усх. пістоны ’мэндлікі’ (КЭС), — у выніку семантычнага пераносу ’каўпачок у выглядзе шапачкі, шапкі’, параўн. польск. piston альбо kapiszon ’капюшон’ > ’шапка (конусавідная) > ’шапка мэндліка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)