каўказскія - Пошук

каўка́зскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да Каўказа, каўказцаў, належыць ім. Каўказскія горы. Каўказскія народы. Каўказская прырода.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каўка́зскі

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	каўка́зскі	каўка́зская	каўка́зскае	каўка́зскія
Р.	каўка́зскага	каўка́зскай каўка́зскае	каўка́зскага	каўка́зскіх
Д.	каўка́зскаму	каўка́зскай	каўка́зскаму	каўка́зскім
В.	каўка́зскі (неадуш.) каўка́зскага (адуш.)	каўка́зскую	каўка́зскае	каўка́зскія (неадуш.) каўка́зскіх (адуш.)
Т.	каўка́зскім	каўка́зскай каўка́зскаю	каўка́зскім	каўка́зскімі
М.	каўка́зскім	каўка́зскай	каўка́зскім	каўка́зскіх

Крыніцы: piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

іберы́йска-каўка́зскі

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	іберы́йска-каўка́зскі	іберы́йска-каўка́зская	іберы́йска-каўка́зскае	іберы́йска-каўка́зскія
Р.	іберы́йска-каўка́зскага	іберы́йска-каўка́зскай іберы́йска-каўка́зскае	іберы́йска-каўка́зскага	іберы́йска-каўка́зскіх
Д.	іберы́йска-каўка́зскаму	іберы́йска-каўка́зскай	іберы́йска-каўка́зскаму	іберы́йска-каўка́зскім
В.	іберы́йска-каўка́зскі (неадуш.) іберы́йска-каўка́зскага (адуш.)	іберы́йска-каўка́зскую	іберы́йска-каўка́зскае	іберы́йска-каўка́зскія (неадуш.) іберы́йска-каўка́зскіх (адуш.)
Т.	іберы́йска-каўка́зскім	іберы́йска-каўка́зскай іберы́йска-каўка́зскаю	іберы́йска-каўка́зскім	іберы́йска-каўка́зскімі
М.	іберы́йска-каўка́зскім	іберы́йска-каўка́зскай	іберы́йска-каўка́зскім	іберы́йска-каўка́зскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

балка́на-каўка́зскі

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	балка́на-каўка́зскі	балка́на-каўка́зская	балка́на-каўка́зскае	балка́на-каўка́зскія
Р.	балка́на-каўка́зскага	балка́на-каўка́зскай балка́на-каўка́зскае	балка́на-каўка́зскага	балка́на-каўка́зскіх
Д.	балка́на-каўка́зскаму	балка́на-каўка́зскай	балка́на-каўка́зскаму	балка́на-каўка́зскім
В.	балка́на-каўка́зскі (неадуш.) балка́на-каўка́зскага (адуш.)	балка́на-каўка́зскую	балка́на-каўка́зскае	балка́на-каўка́зскія (неадуш.) балка́на-каўка́зскіх (адуш.)
Т.	балка́на-каўка́зскім	балка́на-каўка́зскай балка́на-каўка́зскаю	балка́на-каўка́зскім	балка́на-каўка́зскімі
М.	балка́на-каўка́зскім	балка́на-каўка́зскай	балка́на-каўка́зскім	балка́на-каўка́зскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

азія́цка-каўка́зскі

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	азія́цка-каўка́зскі	азія́цка-каўка́зская	азія́цка-каўка́зскае	азія́цка-каўка́зскія
Р.	азія́цка-каўка́зскага	азія́цка-каўка́зскай азія́цка-каўка́зскае	азія́цка-каўка́зскага	азія́цка-каўка́зскіх
Д.	азія́цка-каўка́зскаму	азія́цка-каўка́зскай	азія́цка-каўка́зскаму	азія́цка-каўка́зскім
В.	азія́цка-каўка́зскі (неадуш.) азія́цка-каўка́зскага (адуш.)	азія́цка-каўка́зскую	азія́цка-каўка́зскае	азія́цка-каўка́зскія (неадуш.) азія́цка-каўка́зскіх (адуш.)
Т.	азія́цка-каўка́зскім	азія́цка-каўка́зскай азія́цка-каўка́зскаю	азія́цка-каўка́зскім	азія́цка-каўка́зскімі
М.	азія́цка-каўка́зскім	азія́цка-каўка́зскай	азія́цка-каўка́зскім	азія́цка-каўка́зскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гара́, -ы́, мн. го́ры і (з ліч. 2, 3, 4) гары́, гор, ж.

1. Значнае ўзвышша, што ўзнімаецца над мясцовасцю або выдзяляецца сярод іншых узвышшаў.

Каўказскія горы.

Спускацца з гары.

Снежная г.

2. толькі мн. Горная краіна, гарыстая мясцовасць.

Жыхары гор.

Паход у горы.

3. перан., чаго, з чаго. Вялікая колькасць чаго-н. складзенага ў кучу.

Г. дроў.

Горы кніг.

4. Памяшканне, прастора паміж столлю і дахам у будынку; гарышча.

Злажыць сена на гару.

Зёлкі сушаць звычайна на гары.

5. (з прыназ. «у», «з», «на»). Вышыня, верх.

Шум чуўся з гары.

◊

Абяцаць залатыя горы — абяцаць надта многа.

Гарою стаяць за каго-што — усімі сіламі абараняць.

Горы варочаць — вельмі многа рабіць.

Горы вярнуць на каго (разм., неадабр.) — няславіць каго-н., гаварыць пра каго-н. многа непрыемнага.

Горы перавярнуць — зрабіць вельмі значную работу.

Не за гарамі —

1) пра нешта блізкае, што хутка наступіць;

2) блізка, недалёка (быць, знаходзіцца).

|| памянш. го́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. го́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Г. хрыбет.

Горная краіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Меч ₁ (м. р.) ’старадаўняя халодная зброя’ (ТСБМ, Яруш.), (ж. р. — Рам. 5; швянч., Сл. ПЗБ; Нар. Гом., ТС). Укр. меч і міч, рус. меч, перм. мечо́, ст.-рус. мечь, польск. miecz, н.-луж. mjac, в.-луж. mječ, чэш., славац. meč, славен. mȅč, серб.-харв. ма̏ч, макед., балг. меч, ст.-слав. мечь. Прасл. mečь і mьčь, якія разглядаліся як запазычанне з гоц. *mēkeis (гоц. mēki — В. скл.), ст.-ісл. mϰ kir, ст.-англ. méce, ст.-сакс. mâki (Міклашыч, Fremdw., 112; Мее, 110, 184; Вондрак, Vergl. gr., 1, 62), як роднасныя з лац. mactō, ‑āre ’забіць, зарэзаць’ (Торп, 303), са ст.-грэч. μάχη ’бітва’ (Младэнаў, 295), з ірл. machtaim (Вальдэ-Гофман, 2, 4). Фасмер (2, 612–613) дапускае запазычанне слав. і гоц. слоў з адной, невядомай нам крыніцы; Мартынаў (Лекс. взаим., 217–218) дапускае магчымасць запазычання з Блізкага Ўсходу праз каўказскія мовы (пры цюркскім пасрэдніцтве), параўн. дзідойск. mačʼa ’шабля’, куанадск. mīča ’кінжал’, груз. maχva ’востры меч’ і інш., ст.-грэч. μάχαιρα < ст.-яўр. mekērā(h). Сюды ж ме́чнік ’мечаносец’, ’рамеснік, які вырабляў мячы’ (ТСБМ), ст.-рус. мечьникъ (гл. Львоў, Рус. и слав. языкозн., 1972, 180).

Меч ₂, мечы́ны ’плоская дошчачка ў пачатку і на канцы драбіны’, ’папярочныя перакладзіны ў драўлянай баране’ (Смул.), укр. валынск. ме́чики ’лёстачкі ў драбіце’. Да мыч (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Verbum