кары́сна
прыслоўе, утворана ад прыметніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| кары́сна |
кары́сней |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кары́сна,
1. Прысл. да карысны.
2. безас. у знач. вык. Прыносіць карысць, ідзе на карысць. Карысна спаць пры адчыненай фортцы. «Работніца і сялянка».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
поле́зно нареч., в знач. сказ. кары́сна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рабо́ташна ’зручна, карысна’ (Юрч.), рус. смал. рабо́ташно ’шмат работы’, маск. рабо́тошный ’прыбытковы, выгадны’, ’зроблены ўласнымі рукамі’. Утворана ад рабо́та (гл.), на ўзор мо́ташна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пажада́на, безас. у знач. вык.
Карысна, неабходна; хацелася б. — Прачытайце ўсё, што напісана па данай тэме класікамі; пісьменнікамі, артыстамі, філосафамі. Пажадана асобныя мясціны вывучыць на памяць. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Вымераць што‑н. Перад пачаткам лоўлі юнаму рыбалову карысна будзе прамераць глыбіню тоні, каб мець хаця агульнае ўяўленне аб рэльефе дна. Матрунёнак.
2. і без дап. Мераць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кле́панка: гуляць у клепанкі ’гуляць у хованкі’ (ТС). Калі клепанка ’хованка’, то можна рэканструяваць *клепаць ’ха-ваць© Надзейных славянскіх паралелей няма. Але карысна звярнуцца да балтыйскай лексічнай групы, якая прадстаўлена ст.-прус. auklipts ’схаваны’, лат. pieklept ’замыкаць, зачыняць’, літ. slėpti ’хаваць’ (< * skiepti), лат. slėpt ’тс’. Таму не выключана балтыйскае паходжанне слова (параўн. Тапароў, Прус., А — , 149–150). Параўн., аднак, шлёпаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шакала́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Кандытарскі выраб, які атрымліваецца шляхам перапрацоўкі зерня какавы з цукрам і дабаўленнем розных смакавых і араматычных прыпраў. Плітка шакаладу. □ Раіса аддае.. [жанчыне] свой шакалад і ўгаворвае, што гэта вельмі карысна — падмацавацца ў такі момант шакаладам. Шамякін. // Напітак на малацэ з парашку гэтага вырабу. Пакалыхваючыся ў вагоне яшчэ дзесьці за Варшавай, фон Крубер у гэты час піў цёплы шакалад, праглядаючы свежую берлінскую газету. Шахавец.
[Ісп. chocolade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свято́ша, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑ы, Т ‑ай (‑аю), ж.
Іран.
1. Чалавек, які прытвараецца і выдае сябе набожным; ханжа. Дзе бог, там і распуста, — Пад крыльцам божым бруд ямчэй хаваць. Святошы ўмеюць шырму святасці саткаць Даволі густа. Корбан. Веруючым карысна ведаць сапраўдны твар гэтых [карыслівых і хцівых] святош. «Звязда».
2. Разм. Пра ціхага, сціплага чалавека. — А ну яе! Святошу з сябе выстаўляе! Нават жартаў не разумее! — адказаў.. [Казак], мацаючы шчаку. — Дай закурыць, Барташэвіч, братка. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)