кара́скацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
Падымацца, чапляючыся нагамі і рукамі за што-н.
К. на дрэва.
|| зак. ускара́скацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кара́скацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
кара́скаюся |
кара́скаемся |
| 2-я ас. |
кара́скаешся |
кара́скаецеся |
| 3-я ас. |
кара́скаецца |
кара́скаюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
кара́скаўся |
кара́скаліся |
| ж. |
кара́скалася |
| н. |
кара́скалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
кара́скайся |
кара́скайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
кара́скаючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кара́скацца несов., разг. кара́бкаться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кара́скацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і карабкацца. Нехта таропка караскаўся на бярозу, каб спрытней сачыць за самалётамі. Лынькоў. // З цяжкасцю прабірацца праз што‑н., выбірацца адкуль‑н. [Хлопцы] праціскаліся, караскаліся, скакалі з купіны на купіну, загразалі, выцягвалі адзін аднаго, пакуль... зноў не ўбачылі возера. Маўр. Трактары караскаліся ўгору і буксавалі... Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кара́скацца ’карабкацца’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.), украінскія і рускія адпаведнікі толькі з прэфіксамі (відкараскатись, откараскаться). Магчыма, кантамінацыя карабкацца з карась. Польск. karaskać się запазычанне з бел. мовы (Слаўскі, 2, 66–67).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ускара́скацца гл. караскацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кара́бкаться несов. кара́скацца, кара́бкацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кара́бкацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
Падымацца, чапляючыся нагамі і рукамі за што-н.; караскацца.
К. на ўзгорак.
К. на дрэва.
|| зак. ускара́бкацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Адкара́скацца ’адчапіцца’, адкарастыцца (КТС, Янк. I), аткараскацца (Яруш.), оттараскатысь (Клім.) да караскацца ’карабкацца, чапляцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыкара́скацца ’прывязацца, прычапіцца, прыстаць’ (Байк. і Некр., Растарг., Янк. 1, Ян.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад кара́скацца ’карабкацца’ (гл.) з развіццём (зменай) семантыкі; параўн. аналагічнае зах.-бранск. прикара́скаться ’прычапіцца да некага дакучліва’. Бяспрэфіксны дзеяслоў надзейнай этымалогіі не мае. Спроба яшчэ Брукнера (219) звязаць з кара́сь, паўтораная таксама ЭСБМ (4, 264), выглядае зараз этымалагічным кур’ёзам. Падаецца, што лагічней бачыць тут рэгрэсіўную дысіміляцыю выбухной групы ‑[пк]‑ у кара́бкацца > ‑[ск]‑ у кара́скацца, абумоўленай, магчыма, экспрэсіўным ужываннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)