капіта́л
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
капіта́л |
капіта́лы |
| Р. |
капіта́лу |
капіта́лаў |
| Д. |
капіта́лу |
капіта́лам |
| В. |
капіта́л |
капіта́лы |
| Т. |
капіта́лам |
капіта́ламі |
| М. |
капіта́ле |
капіта́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
капіта́л, -у, м.
1. Вартасць, якая ў выніку выкарыстання наёмнай рабочай сілы прыносіць прыбавачную вартасць.
Прамысловы к.
Фінансавы к.
Пераменны к.
Пастаянны к.
2. звычайна мн. Грошы, вялікая сума грошай (разм.).
Купіў бы, ды капіталаў не хапае.
◊
Мёртвы капітал — каштоўнасці, маёмасць, якія не прыносяць даходу́.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капіта́л, -лу м., в разн. знач. капита́л;
жыць на к. — жить на капита́л;
○ асно́ўны к. — основно́й капита́л;
фіна́нсавы к. — фина́нсовый капита́л;
прамысло́вы к. — промы́шленный капита́л;
пераме́нны к. — переме́нный капита́л;
пастая́нны к. — постоя́нный капита́л;
◊ мёртвы к. — мёртвый капита́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
капіта́л, ‑у, м.
1. Вартасць, якая прыносіць яе ўладальніку-капіталісту прыбавачную вартасць шляхам эксплуатацыі наёмных рабочых. Прамысловы капітал. Фінансавы капітал. Манапалістычны капітал. // толькі адз. Капіталісты, буржуазія як клас; капіталізм. Краіны капіталу.
2. Разм. Сума грошай (звычайна вялікая). Некалькі дзесяткаў заробленых рублёў зараз здаваліся Лабановічу значным капіталам, з якім весялей заглядалася ў заўтрашні дзень. Колас. Дагэтуль Зося насіла ўвесь свой капітал у хустачцы, туга заціснуўшы вузлом і медзякі і паперкі. Брыль.
3. перан. Багацце, каштоўнасць, скарб. [Бондар:] Людзі — найдаражэйшы капітал. Сапраўдны чалавек — найвялікшае багацце. Гурскі.
•••
Асноўны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на набыццё сродкаў вытворчасці.
Іміграцыя капіталу гл. іміграцыя.
Пераменны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы.
Прамысловы капітал — капітал, які функцыяніруе ў сферы капіталістычнай матэрыяльнай вытворчасці і праз эксплуатацыю наёмных рабочых дае прыбавачную вартасць.
Фінансавы капітал — зрошчаны капітал банкаўскіх і прамысловых манаполій.
Мёртвы капітал — а) каштоўнасці, маёмасць, якія не прыносяць даходу; б) перан. пра ідэі, думкі, веды і пад., што не знаходзяць сабе прымянення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск. kapitał ’тс’, якое з лац. capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус. капита́л < ням. Kapital < італ. capitale ’асноўная сума’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
накапле́нне, -я, н.
1. гл. накапіць.
2. мн. -і, -яў. Тое, што накоплена; капітал, зберажэнні.
Дзяржаўныя накапленні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капита́л в разн. знач. капіта́л, -лу м.;
фина́нсовый капита́л фіна́нсавы капіта́л;
промы́шленный капита́л прамысло́вы капіта́л;
стра́ны капита́ла краі́ны капіта́лу;
основно́й капита́л асно́ўны капіта́л;
переме́нный капита́л пераме́нны капіта́л;
иммигра́ция капита́ла імігра́цыя капіта́лу;
власть капита́ла ула́да капіта́лу;
жить на капита́л жыць на капіта́л;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
І́ста ’асноўны капітал’ (Гарэц.), ’сутнасць’ (Гарэц., Др.-Падб.). Рус. дыял. і уст. и́сто, и́стое ’наяўныя грошы, капітал’, укр. дыял. і́сте, і́ста ’капітал, асноўны капітал’. Ст.-рус. исто ’капітал, сума займа’, истое ’сума займа’ ў «Рускай праўдзе». Ад *jьstъ (гл. існы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліхвя́рскі ростовщи́ческий;
○ л. капіта́л — ростовщи́ческий капита́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
капіталізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што (спец.).
Ператварыць (ператвараць) прыбавачную вартасць у капітал (у 1 знач.).
|| наз. капіталіза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)