капіта́л

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. капіта́л капіта́лы
Р. капіта́лу капіта́лаў
Д. капіта́лу капіта́лам
В. капіта́л капіта́лы
Т. капіта́лам капіта́ламі
М. капіта́ле капіта́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

капіта́л, -у, м.

1. Вартасць, якая ў выніку выкарыстання наёмнай рабочай сілы прыносіць прыбавачную вартасць.

Прамысловы к.

Фінансавы к.

Пераменны к.

Пастаянны к.

2. звычайна мн. Грошы, вялікая сума грошай (разм.).

Купіў бы, ды капіталаў не хапае.

◊

Мёртвы капітал — каштоўнасці, маёмасць, якія не прыносяць даходу́.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

капіта́л, -лу м., в разн. знач. капита́л;

жыць на к. — жить на капита́л;

○ асно́ўны к. — основно́й капита́л;

фіна́нсавы к. — фина́нсовый капита́л;

прамысло́вы к. — промы́шленный капита́л;

пераме́нны к. — переме́нный капита́л;

пастая́нны к. — постоя́нный капита́л;

◊ мёртвы к. — мёртвый капита́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

капіта́л, ‑у, м.

1. Вартасць, якая прыносіць яе ўладальніку-капіталісту прыбавачную вартасць шляхам эксплуатацыі наёмных рабочых. Прамысловы капітал. Фінансавы капітал. Манапалістычны капітал. // толькі адз. Капіталісты, буржуазія як клас; капіталізм. Краіны капіталу.

2. Разм. Сума грошай (звычайна вялікая). Некалькі дзесяткаў заробленых рублёў зараз здаваліся Лабановічу значным капіталам, з якім весялей заглядалася ў заўтрашні дзень. Колас. Дагэтуль Зося насіла ўвесь свой капітал у хустачцы, туга заціснуўшы вузлом і медзякі і паперкі. Брыль.

3. перан. Багацце, каштоўнасць, скарб. [Бондар:] Людзі — найдаражэйшы капітал. Сапраўдны чалавек — найвялікшае багацце. Гурскі.

•••

Асноўны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на набыццё сродкаў вытворчасці.

Іміграцыя капіталу гл. іміграцыя.

Пераменны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы.

Прамысловы капітал — капітал, які функцыяніруе ў сферы капіталістычнай матэрыяльнай вытворчасці і праз эксплуатацыю наёмных рабочых дае прыбавачную вартасць.

Фінансавы капітал — зрошчаны капітал банкаўскіх і прамысловых манаполій.

Мёртвы капітал — а) каштоўнасці, маёмасць, якія не прыносяць даходу; б) перан. пра ідэі, думкі, веды і пад., што не знаходзяць сабе прымянення.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

капіта́л

т. 8, с. 24

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

капіта́л м

1. эк Kapitál n -s, -e;

прамысло́вы капіта́л industriélles Kapitál, Industríekapital n;

фіна́нсавы капіта́л Finánzkapital n;

пастая́нны капіта́л konstántes Kapitál;

пераме́нны капіта́л variábles [vɑ-] Kapitál;

асно́ўны капіта́л Grúndkapital n, fíxes Kapitál;

акцыяне́рны капіта́л Stámmkapital n;

абаро́тны капіта́л Úmlaufkapital n;

ула́сны капіта́л Éigenkapital n;

фіктыўны капіта́л fiktíves [-v-] Kapitál;

зваро́тны капіта́л Úmsatzkapital n;

першапачатко́вы капіта́л Stámmkapital n;

свабо́дны капіта́л disponíbles Kapitál;

пазыко́вы капіта́л Léihkapital n;

фо́ндавы капіта́л Kapitál in Wértpapieren;

чы́сты капіта́л Néttokapital n;

ная́ўны капіта́л verfügbares Kapitál;

абаро́т капіта́лу Kapitálumschlag m -(e)s;

накапле́нне капіта́лу Kapitálakkumulation -, -en;

2. зборн Kapitál n, Kapitalísmus m -, Kapitalísten pl;

супярэ́чнасць памі́ж пра́цай і капіта́лам der Gégensatz zwíschen Árbeit und Kapitál;

3. (багацце) Kapitál n, Vermögen n -s, Réichtum m -s, -tümer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

капіта́л

(ням. Kapital, фр. capital, ад лац. capitalis = галоўны)

1) вартасць, якая з’яўляецца пры капіталізме сродкам атрымання прыбавачнай вартасці;

2) буйная сума грошай, а таксама наогул багацце, каштоўнасць, скарб.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск. kapitał ’тс’, якое з лац. capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус. капита́л < ням. Kapital < італ. capitale ’асноўная сума’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

капіта́л

(ням. Kapital, ад лац. capitalis = галоўны)

1) сукупнасць сродкаў (маёмасць, грошы), якая прыносіць прыбытак;

2) вялікая сума грошай;

3) перан. тое, што ўяўляе сабой вялікую каштоўнасць, важны здабытак (напр. навуковы к., маральны к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

АКТЫ́ЎНЫ КАПІТА́Л,

капітал, свабодны ад абавязацельстваў і даўгоў.

т. 1, с. 214

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)