капу́т
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
капу́т |
капу́т |
| Р. |
капу́т |
капу́т |
| Д. |
капу́т |
капу́т |
| В. |
капу́т |
капу́т |
| Т. |
капу́т |
капу́т |
| М. |
капу́т |
капу́т |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
капу́т, нескл., м., у знач. вык., каму-чаму (разм.).
Канец, гібель.
К. усяму ліхому.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капу́т в знач. сказ., разг. капу́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
капу́т нескл., м., в знач. сказ., разг. капу́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
капу́т, нескл., м.; у знач. вык.
Разм. Канец, смерць. — Капут яму, пане. Дзе ж ён будзе жывы, паляжаўшы ў такой вадзе. Не ўжо. Галавач. На другі тыдзень схапіла мяне ў дадатак яшчэ і ліхаманка. Аслабеў зусім, думаў — капут! Карпюк.
[Ням. Kaputt.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капу́т ’канец, смерць’ (ТСБМ). Паходзіць з нямецкай мовы (праз польскую ці рускую), параўн. н.-в.-ням. kapútt ’сапсаваны, разбіты, зламаны’, ’які загінуў’ < франц. capot ’прапаў, праіграў’ у выразе être (або faire) capot ’вашы карты пабіты’; аналагічна ням. kaputt machen (Фасмер, 2, 188; Клюге, 350–351; ЕСУМ, 2, 379). Даза (139) дапускае генетычную сувязь франц. capot з праванс. cap, якое з нар.-лац. capus, лац. caput ’галава’. У Вялікую Айчынную вайну лексема набыла значэнне ’капец, смерць’ — у выніку другаснага запазычання (Шанскі, 2 (К), 59–60).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
халэ́мус нескл., м., разг., в знач. сказ. капу́т, коне́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Скапу́ціцца ‘памерці’ (ТСБМ, ТС, Варл.). Рус. калуж., маск. скапу́титься ‘нечакана і моцна захварэць’. Ад капут (гл.), што з ням. kaput ‘канец; смерць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ква́каць і кво́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Утвараць гукі, падобныя на «ква-ква». Дзіўны светла-блакітны месяц ныраў між белых хмурынак; як ніколі, энергічна і гучна квакалі жабы. Ваданосаў. Зялёныя шарэнгі ішлі маршам, яны з задавальненнем аглядалі разбураны і спалены горад і, ухмыляючыся, квакалі: «Рус капут». Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карачу́н / тут ему́ и карачу́н пришёл прост. тут яму́ і капу́т (каю́к, кане́ц) прыйшо́ў, тут ён і ду́ба даў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)