кама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; незак.
1. Вымаўляць словы каманды, аддаваць каму-н. каманду.
2. кім-чым. Быць камандзірам.
К. палком.
К. парадам.
3. перан., кім-чым, над кім-чым і без дап. Загадваць, аддаваць распараджэнні (разм.).
Ніхто не любіць, каб ім камандавалі.
|| зак. скама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй (да 1 і 3 знач.) і закама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны (да 1 знач.).
|| наз. кама́ндаванне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кама́ндаваць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
кама́ндую |
кама́ндуем |
| 2-я ас. |
кама́ндуеш |
кама́ндуеце |
| 3-я ас. |
кама́ндуе |
кама́ндуюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
кама́ндаваў |
кама́ндавалі |
| ж. |
кама́ндавала |
| н. |
кама́ндавала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
кама́ндуй |
кама́ндуйце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
кама́ндуючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кама́ндаваць несов., в разн. знач. кома́ндовать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кама́ндаваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак.
1. Вымаўляць словы каманды, аддаваць каманду. — Да зброі! — ціха камандуе .. [Рыжы]. Колас.
2. Быць камандзірам чаго‑н. Камандаваць боем. Камандаваць парадам. □ Калі капітан апускаўся ўніз, тады камандаваў яго памочнік. Лынькоў. Кірыла быў унтэр-афіцэрам і камандаваў сапёрным узводам. Паслядовіч. За час адыходу ад заходняй граніцы [Саўчанка] не мог не заўважыць шматлікіх выпадкаў, калі радавы баец або сержант камандаваў батальёнам або ротай. Лупсякоў.
3. перан.; кім-чым, над кім-чым і без дап. Разм. Аддаваць распараджэнне, загадваць. Дзве жанчыны адцягвалі к сцяне лішнюю мэблю, і ўсім гэтым камандавала Валя. Чорны. — Алёша, — камандавала Юлька. — Зараз жа, хоць з-пад зямлі, дастань мне чырвонай фарбы. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кама́ндаваць ’аддаваць каманду’, ’быць камандзірам чаго-небудзь’, ’загадваць’ (ТСБМ, Яруш.), камендаваць ’тс’ (Сержп. Прымхі). Аналагічна да папярэдняга, — з рус. командовать ’тс’, якое (у XVIII ст.) з франц. commander ’тс’ < с.-лац. commandare < commendare ’даручаць’, ’давяраць’ (Фасмер, 2, 300; Шанскі, 2 (К), 223). Аднак форма камендаваць з польск. komendować, komendywać < komenda вясельны маршалак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скама́ндаваць гл. камандаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закама́ндаваць гл. камандаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кома́ндовать несов. кама́ндаваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кама́ндаванне, -я, н.
1. гл. камандаваць.
2. зб. Асобы, якія стаяць на чале войска, вайсковых падраздзяленняў.
Вярхоўнае к.
К. дывізіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кама́ндуючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер ад камандаваць.
2. у знач. наз. кама́ндуючы, ‑ага, м. Начальнік буйнога вайсковага злучэння. Камандуючы арміяй. Камандуючы фронтам.
3. Дзеепрысл. незак. ад камандаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)