калупа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).
1. Капацца, корпацца ў чым-н., дастаючы што-н.
К. ў грудзе ламачча.
2. перан. Рабіць што-н. марудна і няўмела.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калупа́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
калупа́юся |
калупа́емся |
| 2-я ас. |
калупа́ешся |
калупа́ецеся |
| 3-я ас. |
калупа́ецца |
калупа́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
калупа́ўся |
калупа́ліся |
| ж. |
калупа́лася |
| н. |
калупа́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
калупа́йся |
калупа́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
калупа́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
калупа́цца несов., прям., перен., разг. копа́ться, ковыря́ться; колупа́ться;
к. на агаро́дзе — копа́ться (колупа́ться, ковыря́ться) в огоро́де;
уве́сь дзень ~па́ўся, а ра́ды не даў — весь день копа́лся (колупа́лся, ковыря́лся), а то́лку не доби́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Капацца, корпацца ў чым‑н., дастаючы што‑н. [Дзеці] калупаліся ў шчылінах скал, ловячы маленькіх рыбак. Маўр. Чухноўскі ўзяў запалку з парабка.., што ляжаў на стале, і стаў калупацца ёю ў люльцы. Пестрак. // перан. Корпацца ў чым‑н., важдацца з чым‑н. Хлапец.. пусціўся на святло і хутка ўбачыў, што шафёр нечага калупаецца ў маторы. Кулакоўскі. Камера лопнула, і.. [Міхась] доўга калупаўся з колам. Кавалёў.
2. перан. Займацца справай, якая патрабуе карпатлівай, працяглай працы; рабіць што‑н. няўмела і марудна. З самага ранку і да вечара калупаўся Мікіта ля хаты, каля стагоў і хлява. Галавач. // у чым. Залішне старанна аналізаваць, разбіраць што‑н. нязначнае, дробязнае. Нецікава было весці далей гутарку ў гэтым тоне і калупацца ў людскім брудзе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ковыря́ться разг. калупа́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
колупа́ться прост. калупа́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калупа́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. калупаць, калупацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракалупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Калупацца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакалупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Калупацца некаторы час. Пакалупацца ў пяску. □ Коля нешта пакалупаўся ў маторы, потым зайшоў са свайго боку і адчыніў дзверцы. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
длу́бацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Абл. Калупацца, дастаючы што‑н. адкуль‑н. — Потым, бачу, сарока на кучу прыляцела. Села на самы верх, пакруцілася, паківала хвастом і пачала длубацца ў гнаі. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)