кало́на, -ы, мн. -ы, -ло́н, ж.
1. Частка архітэктурнага збудавання ў выглядзе высокага слупа, якая служыць апорай франтонаў, унутраных частак будынка або ў якасці манумента.
Станцыя метро з калонамі.
Трыумфальная к.
2. Пра людзей, прадметы, якія размешчаны або рухаюцца адно за адным на пэўнай дыстанцыі.
Паходная к.
Трактарная к.
◊
Пятая калона (кніжн., неадабр.) — пра арганізаванае здрадніцтва ўнутры краіны (першапачаткова — аб контррэвалюцыйнай групе, якая дзейнічала ў тыле Іспанскай рэспублікі ў 1936—1939 гг.).
|| памянш. кало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. кало́нны, -ая, -ае (да 1 і спец. да 2 знач.).
Калонная зала.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кало́на ж., в разн. знач. коло́нна;
дом з ~намі — дом с коло́ннами;
пахо́дная к. — похо́дная коло́нна;
тра́ктарная к. — тра́кторная коло́нна;
◊ пя́тая к. — пя́тая коло́нна
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кало́на, ‑ы, ж.
1. Частка архітэктурнага збудавання ў выглядзе высокага слупа, якая з’яўляецца апорай франтонаў, унутраных частак будынка. Нават не агледзеўшы вестыбюля з прыгожымі мармуровымі калонамі, .. [Міхайлаў] першы пачаў падымацца па шырокай засланай.. дарожкай лесвіцы. Карпаў. Старасвецкі драўляны домік з амшэлай гонтавай страхою, дажываючы век, абапёрся на чатыры драўляныя калоны, якія з усім домікам, пахіліліся ўперад. Пестрак. // Помнік у выглядзе слупа, збудаваны ў памяць якога‑н. здарэння. Калона Траяна. Аляксандраўская калона.
2. У вайсковай справе — строй, глыбіня якога большая за яго шырыню або роўная ёй; такі парадак пастраення войск, пры якім падраздзяленні знаходзяцца або рухаюцца адно за адным на пэўнай дыстанцыі. Паходная калона. □ Мерна пакалыхваючыся, ідзе калона салдат. Данілевіч. Перад вачыма Рудчанкі прамільгнулі тыя, хто ішоў у тую ноч у штурмавой калоне. Сіўцоў. // Шэраг суднаў, якія ідуць адно за адным. // Група асоб або машын, трактароў і інш., якія рухаюцца выцягнутай лініяй, рад за радам. Калоны дэманстрантаў. □ У выхадныя ж дні ў страі, калонамі, з кіркамі і рыдлёўкамі [рабочыя] накіроўваліся на разборку руін і расчыстку пляцовак. Карпаў. Калоны грузавікоў ішлі і ішлі з блізкіх і далёкіх чыгуначных станцый. Хадкевіч.
3. Рад лічбаў, слоў, размешчаных па вертыкалі.
4. Назва апаратаў цыліндрычнай формы.
•••
Кільватэрная калона — рад суднаў, якія ідуць адно за другім у кільватэры.
Трактарная калона — група трактароў, якая выконвае агульнае вытворчае заданне.
Пятая калона — сукупнасць асоб, якія займаюцца антыдзяржаўнай, падрыўной дзейнасцю ўнутры краіны і знаходзяцца на ўтрыманні варожых дзяржаў (першапачаткова — аб контррэвалюцыйнай групе, якая дзейнічала ў тыле іспанскай рэспублікі ў 1936–1939 гг.).
[Фр. collonne.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
коло́ннаI архит. кало́на, -ны ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кільва́тэрны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кільватэра.
•••
Кільватэрная калона гл. калона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карыяты́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ты́д і -аў, ж.
Калона, апора ў будынку ў выглядзе жаночай фігуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мотакало́на, ‑ы, ж.
Калона аўтамабіляў, матацыклаў, якія рухаюцца ў пэўным парадку; матарызаваная калона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тра́ктарны тра́кторный;
○ ~ная кало́на — тра́кторная коло́нна
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
канваі́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
Той, хто канваіруе каго-, што-н.
Калона палонных з канваірамі.
|| прым. канваі́рскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апо́рны, -ая, -ае.
Які з’яўляецца апорай (у 1 знач.), уяўляе сабой апору, аснову чаго-н., умацаванне.
А. пункт.
Апорная калона.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)