казнь
1. (смертная) пакара́нне сме́рцю, смяро́тная ка́ра;
преда́ть ка́зни пакара́ць сме́рцю;
2. перен. ка́ра, -ры ж.; (страдание) паку́та, -ты ж., му́ка, -кі ж.;
◊
казнь еги́петская ка́ра егі́пецкая.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
еги́петский егі́пецкі;
◊
еги́петская казнь уст. егі́пецкая ка́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пове́шение паве́шанне, -ння ср.;
казнь че́рез пове́шение пакара́нне сме́рцю праз паве́шанне;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Казні́ць ’гаварыць, дзяўбці’ ў вывазе «казні яму, ці не казні…» (полац., Нар. лекс.), ’у вочы ці за вочы клясці, зневажаць’ (КЭС, лаг.). Як паралель можна прывесці не вельмі дакладнае рус. казниться ’пакутаваць, мучыцца душою’. Другасны дзеяслоў ад казнь, засведчаны ў значэнні загад, павучэнне і інш.’ падобных зах.-слав. польск. уст. kaźń, дыял. kaźń, kaźnia, в.-луж., н.-луж. kazń, в.-луж. kaznja, ст.-чэш., ст.-славац. kázn, якія, як і слав. kazn ’пакаранне і інш.’, да kazati (утваральная аснова ‑kaz‑, яшчэ да тэматычнага пашырэння на ‑a‑ti), гл. Трубачоў, Эт. сл., 9, 173. Фасмер (2, 161) думаў пра першаснае значэнне ’загад’ і пра вялікую верагоднасць сувязі з kajati (sę). Бел. слова — інавацыя на базе страчанай або запазычанай з польск. лексемы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сме́ртный
1. (подверженный смерти) сме́ртны;
челове́к сме́ртен чалаве́к сме́ртны;
2. сущ. сме́ртны, -нага м.;
просто́й сме́ртный про́сты сме́ртны;
3. (относящийся к смерти) смяро́тны;
сме́ртный час смяро́тны час;
4. (причиняющий смерть) смяро́тны;
сме́ртная казнь смяро́тная ка́ра;
сме́ртный пригово́р смяро́тны прысу́д;
5. перен. (смертельный) смяро́тны; страшэ́нны;
сме́ртная ску́ка смяро́тная нуда́;
сме́ртный слу́чай офиц. смяро́тны вы́падак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)