кавале́р
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
кавале́р |
кавале́ры |
| Р. |
кавале́ра |
кавале́раў |
| Д. |
кавале́ру |
кавале́рам |
| В. |
кавале́ра |
кавале́раў |
| Т. |
кавале́рам |
кавале́рамі |
| М. |
кавале́ру |
кавале́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
кавале́р², -а, мн. -ы, -аў, м.
Асоба, узнагароджаная ордэнам.
К. ордэна Славы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кавале́р¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Мужчына, які танцуе з дамай, суправаджае яе на гулянні, а таксама які заляцаецца да дзяўчыны; паклоннік.
Яна чакае свайго кавалера.
2. Малады чалавек, халасты мужчына (разм.).
Сын бярэцца ўжо пад кавалера.
|| прым. кавале́рскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кавале́рI кавале́р, -ра м.;
кавале́р о́рдена кавале́р о́рдэна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кавале́р I м. (в обществе) кавале́р; ухажёр;
танцава́ць за ~ра — танцева́ть за кавале́ра;
яна́ чака́е свайго́ ~ра — она́ ждёт своего́ кавале́ра (ухажёра)
кавале́р II м. (человек, награждённый орденом) кавале́р;
к. о́рдэна Францы́ска Скары́ны — кавале́р о́рдена Франци́ска Скори́ны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кавале́рII (в обществе) кавале́р, -ра м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кавале́р, ‑а, м.
1. Мужчына, які танцуе з дамай, суправаджае яе на гулянні і пад. [Валя:] Вось дык кавалер! Кінуў дзяўчыну сярод ночы на вуліцы. Крапіва. — Знайдзі хоць ты, Пеця, мне кавалера, калі сам не ўмееш танцаваць, — просіць .. [Дора Змітраўна]. Карпаў. // Хлопец, мужчына, які заляцаецца да дзяўчыны; паклоннік.
2. Малады чалавек; халасты мужчына. У хаце Марты — беспарадак і чад: сыны яе кавалеры — Віктар і Стась — чысцяцца, гладзяцца. Ракітны. Лапко быў яшчэ кавалерам, хоць яму падбіралася пад палавіну пятага дзесятка. Колас.
3. Асоба, узнагароджаная ордэнам. Кавалер ордэна Славы.
[Фр. cabalier, іт. cabaliere.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кавале́р ’мужчына, які танцуе з дамай, суправаджае яе на гулянні і пад.’ (БРС, ТСБМ), ’малады чалавек; халасты мужчына’ (ТСБМ, Бяльк., З нар. сл., Панюц., Шат.). У бел. літар. мове з рус. кавалер: у гаворках — польск. kawaler націск параўн. кава́ляр ’халасты мужчына, малады чалавек’ (Мал.). Польск. kawaler ’халасты мужчына, малады чалавек і інш.’ Зыходная форма для шэрагу еўрапейскіх моў — італ. cavaliere ’кавалерыст’, якое да cavallo ’конь’ (лац. caballus ’тс’). Для польск. мовы ўказваюць на магчыма ням. або франц. пасрэдніцтва, гл. Шанскі, 2, 8, с. 9.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гео́ргиевский / Гео́ргиевский кавале́р ист. Гео́ргіеўскі кавале́р;
Гео́ргиевский крест ист. Гео́ргіеўскі крыж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
марцо́вы,
У выразах: марцовы кавалер (разм., жарт.) — стары валацуга, які любіць заляцацца да жанчын; кот марцовы — распуснік, блуднік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)