зму́сіць, зму́шу, зму́сіш, зму́сіць; зму́шаны; зак., каго-што і з інф.
Тое, што і вымусіць.
Стары змусіў мяне паехаць у горад.
|| незак. змуша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зму́сіць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зму́шу |
зму́сім |
| 2-я ас. |
зму́сіш |
зму́сіце |
| 3-я ас. |
зму́сіць |
зму́сяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зму́сіў |
зму́сілі |
| ж. |
зму́сіла |
| н. |
зму́сіла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зму́сь |
зму́сьце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зму́сіўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зму́сіць сов. вы́нудить, прину́дить, заста́вить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зму́сіць, змушу, змусіш, змусіць; зак., каго-што, з інф.
Вымусіць, прымусіць. Першы сакратар змусіў Зашчамілу зараз жа выдаць у распараджэнне Кляновіча два экскаватары. Пестрак. Сцёпка змусіў сябе адвесці вочы ад сяла, каб не паддацца ахапіўшаму яго жалю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прину́дить сов. прыму́сіць, зму́сіць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змуша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да змусіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́нудить сов. вы́мусіць, зму́сіць, прыму́сіць; см. вынужда́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыскі́чыць ’прыціснуць, змусіць сілай’ (дзярж., Нар. сл.), ’захацець чаго-небудзь’ (там жа). Відаць, з прыспічыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зму́шаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад змусіць.
2. у знач. прым. Які адбываецца па прымусу ці па неабходнасці, у залежнасці ад якіх‑н. абставін; вымушаны. Змушанае прызнанне. □ Колас насумаваўся ў змушаным расставанні з роднаю зямлёю, сніць і бачыць яе. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыгру́ніць ’прымусіць, змусіць; падагнаць; прымусіць хутчэй рабіць што-небудзь’ (Шат.). Да гру́ніць з той самай семантыкай. Сюды ж прысл. грунь, угру́нь ’бягом, вельмі хутка (бегчы)’ (Гарэц.), грунём ’вельмі хутка; бягом; бегчы з усёй моцы’ (барыс., бых., клім., бялын., Бяльк., Нар. сл., Нар. словатв.), якія працягваюць зыходнае для вытворных прасл. *grǫdnь ’асаблівы конскі алюр; рысь’ (ЭССЯ, 7, 148). Семантычнае развіццё можа выглядаць наступным чынам: ’конскі алюр’ → ’вельмі хуткі, імклівы рух’ → ’прымушэнне рабіць хутчэй’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)