зма́зка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
зма́зка |
зма́зкі |
| Р. |
зма́зкі |
зма́зак |
| Д. |
зма́зцы |
зма́зкам |
| В. |
зма́зку |
зма́зкі |
| Т. |
зма́зкай зма́зкаю |
зма́зкамі |
| М. |
зма́зцы |
зма́зках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
аўто́л, ‑у, м.
Нафтавае масла для змазкі аўтамабільных і трактарных рухавікоў.
[Складанаскарочанае слова: аўт(амабіль) і лац. ol(eum) — алей.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зма́зачны, ‑ая, ‑ае.
Прызначаны для змазкі, змазвання. Змазачны матэрыял. Змазачны рэзервуар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мазь, -і, Т ма́ззю, мн. -і, -ей і -яў, ж.
1. Сумесь тлушчу з лекавымі сродкамі для націрання або намазвання.
Цынкавая м.
2. Густое тлустае рэчыва для змазкі чаго-н.
М. для абутку.
Лыжная м.
◊
На мазі́ (разм.) — блізка да ажыццяўлення, завяршэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саля́равы, ‑ая, ‑ае.
У выразе: саляравае масла — прадукт перагонкі нафты, які выкарыстоўваецца як паліва для дызеляў, рэчыва для змазкі механізмаў і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зма́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. змазаць і змазацца (у 1 знач.).
2. Рэчыва, якім што‑н. змазваюць. Лыжная змазка. □ Дол.. быў утаптаны і стракаты ад плямаў гаручага і змазкі. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Саля́рка ’саляравае масла’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ). Кандэнсацыя словазлучэння саля́равае масла ’прадукт перагонкі нафты, які выкарыстоўваецца як паліва для дызеляў, рэчыва для змазкі механізмаў і пад.’, дзе саляравае ад лац. solaris ’сонечны’ < sol ’сонца’ (Голуб-Ліер, 445). У беларускай, хутчэй за ўсё, непасрэднае запазычанне з рус. соля́рка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мазь, ‑і, Т маззю, ж.
1. Сумесь тлушчу з лекавымі сродкамі для ўцірання ў скуру або для намазвання яе. Націраць цела маззю.
2. Густое тлустае рэчыва для змазкі чаго‑н. Лыжная мазь. □ Камянела ў бочках мазь для колаў, і марнеў іншы небагаты тавар. Самуйлёнак.
•••
На мазі — блізка да ажыццяўлення, завяршэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маслёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Вадкасць, якая застаецца пасля збівання масла. Зноў пайшла [жанчына] у хату і вярнулася з двума вялікімі кубкамі і збанком яшчэ свежай маслёнкі. Брыль.
2. Прыстасаванне для змазкі машын. Ручная маслёнка. Аўтаматычная маслёнка. □ Прамазучаны змазчык, жангліруючы на хаду пустой маслёнкай, пайшоў па пероне. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
счапле́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. счапляць — счапіць.
2. Прыстасаванне ці механізм, пры дапамозе якога счапляюць што‑н. Яшчэ хвіліна, і, бразнуўшы счапленнем, цягнік пакідае ціхі раз’езд. Карамазаў. [Уладзімір] націснуў старцёр, адпусціў счапленне, і машына, пагойдваючыся, пакацілася далей. Кавалёў.
3. Стан паводле дзеясл. счапляцца — счапіцца (у 2 знач.). Слабае счапленне асобных слаёў у крышталічнай рашотцы графіту дазваляе ўжываць яго і для вырабу змазкі. «Маладосць». На мой погляд, паэма павінна несці не проста счапленне падзей у сюжэт, а эпас пачуццяў. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)