зле́гчы, зля́гу, зля́жаш, зля́жа; злёг, зле́гла; зляж; зак.
1. Захварэўшы, надоўга легчы ў пасцель.
Старая злегла ад моцнай прастуды.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгнуцца да зямлі, палегчы (пра злакавыя расліны).
Жыта злегла.
|| незак. зляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зле́гчы
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зля́гу |
зля́жам |
| 2-я ас. |
зля́жаш |
зля́жаце |
| 3-я ас. |
зля́жа |
зля́гуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
злё́г |
зле́глі
зляглі́ |
| ж. |
зле́гла
злягла́ |
| н. |
злягло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зля́ж |
зля́жце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
злё́гшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зле́гчы сов.
1. (лечь в постель, заболев) слечь;
2. (о растениях и т.п.) поле́чь, слечь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зле́гчы, злягу, зляжаш, зляжа; пр. злёг, злегла і злягла, злегла і злягло; зак.
1. Захварэўшы, надоўга легчы ў пасцель. Іван Пракопавіч злёг: цела як разбітае, агнём гарыць галава. Навуменка. — Злёг стары, — сумна паківаў галавой Іван Іванавіч. — Можа, прастудзіўся, а мо гады вінаваты... Даніленка. // Разм. Загінуць у баі. Тысячы галоў зляглі ў крывавай бучы. Колас. [Завішнюк] доўга думаў пра тых, хто рана, заўчасна, злёг у лясной зямлі... Пташнікаў.
2. Прыгнуцца да зямлі, палегчы (пра злакавыя расліны, травы і пад.). Жыта злягло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слечь сов.
1. (о больном) зле́гчы, ле́гчы;
2. (полечь — о хлебных злаках, травах) зле́гчы, пале́гчы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зляга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да злегчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звалі́цца¹, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.
1. гл. валіцца.
2. Захварэўшы, злегчы ў ложак (разм.).
Доўгі час дрэнна адчуваў сябе і, нарэшце, зваліўся.
◊
Гара з плячэй звалілася (разм.) — пра вызваленне ад вялікіх клопатаў, цяжкіх перажыванняў.
|| незак. зва́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
захварэць, занядужаць, занемагчы, злегчы
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
абле́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -ля́жам, -ля́жаце, -ля́гуць; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -лягло́; -ля́ж; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пакрыць, абвалачы, ахутаць.
Хмары аблеглі ўсё неба.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Шчыльна прылегчы да чаго-н. з усіх бакоў, абхапіць што-н.
Сукенка добра аблегла стан.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, панікнуць, абвяць.
Бульбоўнік аблёг ад гарачыні.
4. Злегчы, захварэць.
Аблегла бабуля, не ўстае.
|| незак. абляга́ць, -а́е (да 1—3 знач.).
|| наз. абляга́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скапы́ціцца, ‑пычуся, ‑пыцішся, ‑пыціцца; зак.
Разм.
1. Зак. да капыціцца.
2. перан. Памыліцца, зрабіць што‑н. няправільна. — Мы от тут акурат і баяліся скапыціцца... Шынклер.
3. перан. Паваліцца, упасці. Шчэхула як стаяў, так і скапыціўся, грымнуўшыся на падлогу. Машара. // Захварэць, злегчы. — Бачыш, не ў пару скапыціўся, — сказаў.. [дзядзька Даніла], відаць, думаючы пра тое, што праз тыдзень-два трэба будзе пачынаць сяўбу. Асіпенка.
4. Памерці, згінуць. Вядзьмар жа керхаў, керхаў ды і скапыціўся: відаць, Тодараў дручок быў мацнейшы за яго чары. Якімовіч. І дзед злуецца ды гадае, Калі скапыцяцца паны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)