Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зво́з
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
зво́з |
| Р. |
зво́зу |
| Д. |
зво́зу |
| В. |
зво́з |
| Т. |
зво́зам |
| М. |
зво́зе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
звоз (род. зво́зу) м.
1. своз м., сво́зка ж.;
2. (похищение) уво́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
звоз, ‑у, м.
Дзеянне паводле дзеясл. звозіць — звезці (у 1–3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зве́зці, звязу́, звязе́ш, звязе́; звязём, звезяце́, звязу́ць; звёз, зве́зла; звязі́; зве́зены; зак., каго-што.
1. Возячы, даставіць куды-н., перавезці (пра ўсё, многае).
З. каменне ў кучу.
З. хлеб з поля.
2. Везучы, перамясціць зверху ўніз.
З. воз з гары.
3. Ад’язджаючы, непрыметна ўзяць з сабой і адвезці куды-н.
Паехаў і кнігу звёз.
|| незак. зво́зіць, зво́жу, зво́зіш, зво́зіць.
|| наз. звоз, -у, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Зво́зы
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Зво́зы |
| Р. |
Зво́заў
Зво́з |
| Д. |
Зво́зам |
| В. |
Зво́зы |
| Т. |
Зво́замі |
| М. |
Зво́зах |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
своз м. звоз, род. зво́зу м.; зво́жванне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уво́з м. вы́ваз, -зу м.; адво́з, -зу м., звоз, род. зво́зу м.; (похищение) выкрада́нне, -ння ср., выкра́дванне, -ння ср.; (кража) крадзе́ж, род. крадзяжу́ м.;
сва́дьба уво́зом уст. вясе́лле з выкрада́ннем;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Навоз 1 ’загуменне, дарожка, якая ідзе ўздоўж вёскі па загуменнях, поле за загуменнем’ (Хрэст. дыял., 334; Сл. ПЗБ), ’дарожка ў вёсцы па-за будынкамі’ (Чуд.), ’вялікі ўчастак поля, на якім размешчана некалькі хутароў’ (нясвіж., Яшк.), ’месца за агародамі ўздоўж вёскі’ (слуц., Нар. сл.), навозы ’ўчастак поля ля вёскі’ (карэл., Янк. Мат.), навозам ’загуменнем, задамі, сцяжынкай за вёскай’ (Жд. 1); відаць, сюды ж навоз ’прыстань’ (рэч., Яшк.), навозь ’привоз на рынок’, якое параўноўваецца з чэш. ηάυοζ ’звоз, звожванне’ (Грыг.); параўн. таксама польск. nawóz ’тое, што навозяць для засыпкі калдобін, няроўнасцей’. Улічваючы апісальны выраз навозная дарога ’загуменная дарога’ (маладз., дзятл., Сл. ПЗБ), можна дапусціць утварэнне шляхам семантычнай кандэнсацыі: навозная дарога (шлях) > навоз, усё да везці, вязу.
Навоз 2 ’гной’ (асіп., Буз.; ганц., Сл. ПЗБ; гродз., Сцяшк. МГ), навозны ’угноены’ (Сл. ПЗБ), ’звязаны з вывазкай гною’, параўн.: «между С. Иоанном и С. Петром играются на Белоруси навозныя толоки» (Фалют., 84). Разам з рус. навоз ’гной’ да вазіць, вязу, гл. Фасмер, 3, 34 («то, что навезено»).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)