зацягну́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зацягну́ся |
заця́гнемся |
| 2-я ас. |
заця́гнешся |
заця́гнецеся |
| 3-я ас. |
заця́гнецца |
заця́гнуцца |
| Прошлы час |
| м. |
зацягну́ўся |
зацягну́ліся |
| ж. |
зацягну́лася |
| н. |
зацягну́лася |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
зацягні́ся |
зацягні́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
зацягну́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зацягну́цца, -ягну́ся, -я́гнешся, -я́гнецца; -ягні́ся; зак.
1. Зацягнуць на сабе што-н.; туга завязацца.
З. рэменем.
Пятля зацягнулася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абвалакаючыся чым-н., пакрыцца цалкам.
Рака зацягнулася тонкім лёдам.
Рана зацягнулася (зажыла, пакрыўшыся скуркай).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Запаволіцца ў развіцці, працягнуцца да пэўнага часу.
Сход зацягнуўся.
4. Глыбока ўдыхнуць у сябе дым пры курэнні.
5. З цяжкасцю зайсці, дабрацца куды-н. (разм.).
З. дадому.
|| незак. заця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. заця́гванне, -я, н. (да 1—3 знач.) і заця́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зацягну́цца сов.
1. (стянуться) затяну́ться;
ву́зел мо́цна ~ну́ўся — у́зел кре́пко затяну́лся;
2. разг. (с трудом зайти) забрести́;
3. (покрыться) затяну́ться; заволо́чься; (слегка) подёрнуться;
не́ба ~ну́лася хма́рамі — не́бо затяну́лось ту́чами;
4. (продлиться) затяну́ться, заме́длиться;
спра́ва ~ну́лася — де́ло затяну́лось (заме́длилось);
5. (втянуть в себя табачный дым) затяну́ться;
6. (просунуться в узкое отверстие) вде́ться, проде́ться;
ні́тка ~ну́лася ў іго́лку — ни́тка вде́лась (проде́лась) в иго́лку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зацягну́цца, ‑цягаўся, ‑цягнешся, ‑цягнецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Уцягнуцца ў сярэдзіну, унутр чаго‑н. Нітка лёгка зацягнулася ў іголку.
2. Глыбока ўдыхнуць у сябе дым пры курэнні. [Кавалёў] дастаў партабак і ў тоўстых пальцах згарнуў тонкую, як запалка, цыгарку, прыпаліў яе і зацягнуўся. Чарнышэвіч. Пратасевіч з прыемнасцю закурыў папяросу, на поўныя грудзі зацягнуўся дымам. Васілевіч.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.); чым. Пакрыцца тонкім слоем чаго‑н. На грэблі праламалі калёсамі плыткую лужыну, якая паспела ўжо зацягнуцца трохі лёдам. Чорны. Шкельца гадзінніка запацела ад вільгаці, зацягнулася туманнай, як бяльмо, плёнкаю. Капыловіч. // Загаіцца, зажыць (пра рану). // Завалачыся (дымам, туманам і пад.). І хоць раніцаю неба зацягнулася хмарамі, але па ўсім адчувалася, што дажджу больш не будзе. Шахавец. Зноў замжэў ціхі веснавы дождж, зацягнуўся сіняватаю смугою далягляд. Грахоўскі.
4. Туга завязацца, сцягнуцца. Пятля зацягнулася. Вузел зацягнуўся. Зашмарга туга зацягнулася. // Зацягнуць сябе чым‑н.; перацягнуць. Зацягнуцца рэменем. Зацягнуцца ў гарсэт. □ Мураўёўна нізка звесіла галоўку, Во занадта зацягнулася ў шнуроўку. Багдановіч.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Заняць часу больш, чым меркавалася. Канцэрт зацягнуўся — праграма была вялікая. Шамякін. Восень у гэтым годзе зацягнулася, лістапад быў позні. Карпаў. // Працягнуцца да пэўнага часу. Да позняга вечара зацягнулася народнае гулянне на беразе возера. В. Вольскі. Сход зацягнуўся аж да трэціх пеўняў. Сабаленка.
6. Разм. З цяжкасцю дайсці, дабрацца куды‑н. Зацягнуцца дадому. // Зайсці куды‑н. далёка. Зацягнуцца на край свету.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загаі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -го́іцца; зак.
Зацягнуцца, зарубцавацца, зажыць (пра рану).
Рана загаілася.
|| незак. заго́йвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́кся; -лачы́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чым. Закрыцца, зацягнуцца (хмарамі, туманам і пад.).
Неба завалаклося хмарамі.
Вочы завалакліся слязамі.
2. Зайсці, зацягнуцца куды-н. (разм.).
Завалокся на край свету.
|| незак. завалака́цца, -а́ецца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
затяну́ться зацягну́цца;
затяну́ться папиро́сой зацягну́цца папяро́сай;
де́ло затяну́лось спра́ва зацягну́лася.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
продёрнуться працягну́цца, зацягну́цца, прасу́нуцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збрасне́ць
‘пакрыцца, зацягнуцца бросняй’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
збрасне́е |
збрасне́юць |
| Прошлы час |
| м. |
збрасне́ў |
збрасне́лі |
| ж. |
збрасне́ла |
| н. |
збрасне́ла |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
збрасне́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
збрасняве́ць
‘пакрыцца, зацягнуцца бросняй’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
збрасняве́е |
збрасняве́юць |
| Прошлы час |
| м. |
збрасняве́ў |
збрасняве́лі |
| ж. |
збрасняве́ла |
| н. |
збрасняве́ла |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
збрасняве́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)