засмучэ́нне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
засмучэ́нне |
| Р. |
засмучэ́ння |
| Д. |
засмучэ́нню |
| В. |
засмучэ́нне |
| Т. |
засмучэ́ннем |
| М. |
засмучэ́нні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
засмучэ́нне ср. печа́ль ж., грусть ж., уны́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засмучэ́нне, ‑я, н.
Смутак, маркота. Высокія тонкія бярозы мяшаліся з шэрымі стваламі хвой і прыдавалі характар маркоты і засмучэння ўсяму малюнку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засмуці́цца, -учу́ся, -у́цішся, -у́ціцца; зак., па кім і без дап.
Засумаваць, замаркоціцца.
З. па родных.
З. ад гора.
|| незак. засмуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. засмучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
огорче́ние ср. засмучэ́нне, -ння ср., непрые́мнасць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шкадава́нне, -я, н.
1. аб кім-чым. Пачуццё смутку аб чым-н. страчаным, непапраўным, засмучэнне з прычыны чаго-н. непажаданага.
Ш. аб незваротнай страце.
2. да каго-чаго. Спагада, спачуванне.
Адчуваць ш. да каго-н. Зірнуць на каго-н. са шкадаваннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прысму́так ’засмучэнне, маркота; жаль’ (Нас., Байк. і Некр.). Прэфіксальны дэрыват ад смутак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жаль, -ю, м.
1. Пачуццё спагады, жаласці, выкліканае чыім-н. няшчасцем, пакутай.
Не ведаць жалю.
2. Пачуццё горычы, смутку з прычыны страты каго-, чаго-н.
Мацярынскі ж.
3. Засмучэнне, шкадаванне.
Гаварыць з жалем аб здарэнні.
◊
На (вялікі) жаль (у знач. пабочн. сл.) — ужыв., каб выказаць шкадаванне з прычыны чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узнервава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад узнерваваць.
2. у знач. прым. Засмучаны, расхваляваны. Узнерваваны Крушынскі пералічыў грошы, схаваў у кішэню. Бядуля. // Які выказвае, выражае засмучэнне, усхваляванасць. Узнерваваны выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зазно́ба ’жаль’, ’прадмет жалю’ (Нас.). Рус. зазно́ба ’каханне’, ’каханая’, уст. ’жаль’, укр. зазно́бка ’шрам, апёк’ (Жэлях.), ’засмучэнне’. Відаць, бяссуфіксны аддзеяслоўны наз. ад ст.-рус. зазнобити ’выклікаць абмарожанне (> боль); які з прэфіксам за‑ ад знобити ’быць крыніцай холаду, уздзейнічаць холадам, абмарожваць, выклікаць дрыжыкі’ (параўн. рус. озноб). Адсюль ’засмучэнне, жаль’. Пра рус. пераход да ’кахання’ гл. Фасмер, 2, 74; Адзінцоў, Этимология, 1974, 117–120; Шанскі, 2, З, 31–32. Зубаты (Studie, 1, 2, 179) параўноўвае бел. слова з гнесці, польск. gnębić ’прыгнятаць’. Гэта параўнанне мае сэнс толькі ў плане рэканструкцыі і.-е. кораня, але не непасрэдна на слав. грунце. Гл. зні́бець, зяб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)