зара́дзіць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зара́джу зара́дзім
2-я ас. зара́дзіш зара́дзіце
3-я ас. зара́дзіць зара́дзяць
Прошлы час
м. зара́дзіў зара́дзілі
ж. зара́дзіла
н. зара́дзіла
Загадны лад
2-я ас. зара́дзь зара́дзьце
Дзеепрыслоўе
прош. час зара́дзіўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зарадзі́ць

‘пра вінтоўку і інш.’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зараджу́ зара́дзім
2-я ас. зара́дзіш зарадзіце
3-я ас. зарадзіць зара́дзяць
Прошлы час
м. зарадзі́ў зарадзі́лі
ж. зарадзі́ла
н. зарадзі́ла
Загадны лад
2-я ас. зарадзі́ зарадзіце
Дзеепрыслоўе
прош. час зарадзі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зарадзі́ць³, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ро́дзіць; зак. (разм.).

Урадзіць, даць багаты ураджай.

Бульба ў гэтым годзе зарадзіла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зарадзі́ць¹, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак., што (разм.).

Выклікаць, парадзіць (якія-н. пачуцці, думкі).

З. надзею ў кім-н.

|| незак. зараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зарадзі́ць⁴, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; зак., што, з інф. і без дап. (разм.).

Паўтараючыся, рабіць адно і тое ж дзеянне.

Зарадзіў адно і тое ж (гаворыць, паўтараючы адно і тое ж). Дождж зарадзіў надоўга (пачаў ісці не перастаючы).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зарадзі́ць

‘узнікнуць; даць ураджай’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зараджу́ заро́дзім
2-я ас. заро́дзіш заро́дзіце
3-я ас. заро́дзіць заро́дзяць
Прошлы час
м. зарадзі́ў зарадзі́лі
ж. зарадзі́ла
н. зарадзі́ла
Загадны лад
2-я ас. зарадзі́ зарадзіце
Дзеепрыслоўе
прош. час зарадзі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зарадзі́ць², -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак., што.

1. Уставіць зарад (у 1 знач.), патрон у што-н.

З. стрэльбу.

З. гармату.

2. Увесці электрычны зарад (у 2 знач.).

З. электрычную батарэю.

3. Падрыхтаваць да дзеяння, уставіўшы што-н., заправіўшы чым-н.

З. вогнетушыцель.

|| незак. зараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. зараджа́нне, -я, н. і зара́дка, -і, ДМ -дцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зарадзі́ць ​1, ‑раджу, ‑родзіш, ‑родзіць; зак., што.

Разм. Выклікаць, парадзіць (думкі, пачуцці і пад.). Зарадзіць сумненне ў кім-небудзь.

зарадзі́ць ​2, ‑раджу, ‑радзіш, ‑радзіць; зак., каго-што.

1. Уставіць зарад (снарад, патрон, узрывальнік і пад.) у што‑н. Зарадзіць гармату. Зарадзіць дыск. Зарадзіць міну. Зарадзіць стрэльбу шротам.

2. Падрыхтаваць да дзеяння, уставіўшы што‑н., заправіўшы чым‑н. Зарадзіць фотаапарат.

3. Перадаць якую‑н. энергію (целу, прыбору і пад.). Зарадзіць акумулятар. Зарадзіць анод дыёда.

4. перан. Абудзіць якое‑н. пачуццё, якую‑н. якасць. [Шыковіч] гарэў жаданнем паспрачацца. І не дзеля таго, каб нешта даказаць свайму апаненту, а хутчэй каб зарадзіць, распаліць самога сябе. Шамякін. А дзед, ці ўзяўшыся за якую работу, ці седзячы з палонныя за сталом, — усюды стараўся як мага лепш зарадзіць.. [Алеся] для ўдзячнай, самаахвярнай стараннасці. Брыль.

зарадзі́ць ​3, ‑родзіць; зак.

Разм. Урадзіць, даць багаты ўраджай. — Сёлета ў нас пшаніца добрая зарадзіла. Лобан. Не зарадзіў мак — перабудзем і так. З нар.

зарадзі́ць ​4, ‑раджу, ‑радзіш, ‑радзіць; зак., што і з інф.

Разм. Распачаць якое‑н. бясконцае, бесперапыннае дзеянне; пачаць гаварыць, паўтараць адно і тое ж. Зарадзіў адно і тое ж. Зарадзіў насвістваць. // без дап. Пачаць бесперапынна ісці, ліць (пра дождж). Па лужынах заскакалі бурбалкі, значыцца, дождж зарадзіў надоўга. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зарадзі́ць

I сов. (вызвать, возбудить мысли, чувства) зароди́ть;

з. сумне́нне — зароди́ть сомне́ние

II сов., разг. уроди́ться;

бу́льба ў гэ́тым го́дзе ~дзі́ла — карто́фель в э́том году́ уроди́лся

III сов., в разн. знач. заряди́ть;

з. гарма́ту — заряди́ть пу́шку;

з. фотаапара́т — заряди́ть фотоаппара́т;

з. акумуля́тар — заряди́ть аккумуля́тор

IV сов., разг. заряди́ть;

~дзі́ў адно́ і то́е ж — заряди́л одно́ и то же

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зароди́ть сов. зарадзі́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)