заправі́ла, -ы, Д -у, Т -ам, м.; ДМ -е, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -ві́л (разм.).
Пра таго, хто запраўляе ў якой-н. справе, верхаводзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заправі́ла
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
заправі́ла |
заправі́лы |
| Р. |
заправі́лы |
заправі́л |
| Д. |
заправі́лу |
заправі́лам |
| В. |
заправі́лу |
заправі́л |
| Т. |
заправі́лам |
заправі́ламі |
| М. |
заправі́ле |
заправі́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заправі́ла
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
заправі́ла |
заправі́лы |
| Р. |
заправі́лы |
заправі́л |
| Д. |
заправі́ле |
заправі́лам |
| В. |
заправі́лу |
заправі́л |
| Т. |
заправі́лай
заправі́лаю |
заправі́ламі |
| М. |
заправі́ле |
заправі́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заправі́ла м. и ж., разг. заправи́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заправі́ла, ‑ы, м.
Неадабр. Пра таго, хто іграе кіруючую ролю дзе‑н., верхаводзіць кім‑, чым‑н. П. Пестрак паказаў у рамане, што не кучка капіталістычных заправіл, а народ з’яўляецца той рэальнай сілай, якая творыць гісторыю. Хромчанка. Андрэя Драчуна і яшчэ самых галоўныя заправіл вёскі забралі на вайну ў першую мабілізацыю. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запра́віць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
запра́ўлю |
запра́вім |
| 2-я ас. |
запра́віш |
запра́віце |
| 3-я ас. |
запра́віць |
запра́вяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
запра́віў |
запра́вілі |
| ж. |
запра́віла |
| н. |
запра́віла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
запра́ў |
запра́ўце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
запра́віўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заправи́ла прост. верхаво́д, -да м., заправі́ла, -лы м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
верхаво́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Разм. Той, хто верхаводзіць; заправіла, важак. Па нейкай няпісанай умове вербаўскія дзеці выбралі.. [Яся] сваім верхаводам. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засма́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., каго-што.
Прыгатаваць для яды смажаннем. Засмажыць гусака. □ Антаніна Міхайлаўна засмажыла грыбы, шчодра заправіла іх смятанай. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запра́віць, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; зак., што.
1. Падаючы належны выгляд, засунуць, укласці край, канцы чаго‑н. куды‑н. [Ганна Васільеўна] заправіла пад хустку пасму сівых валасоў, і твар яе стаў суровым. Няхай. Увёў Аўдолевіч каня ў аглоблі, заправіў дугу і давай засупоньваць хамут. Брыль. // Заслаць, прыбраць. Заправіць ложак.
2. чым. Пакласці ў страву прыправу, закрасу. Антаніна Міхайлаўна засмажыла грыбы, шчодра заправіла іх смятанай. Колас. // Унесці ў глебу ўгнаенні. У калгасе ўсё дэталёва прадугледзелі, усё паставілі на службу ўраджаю: загадзя падабралі ўчасткі, багата запрасілі іх угнаеннямі, паклапаціліся пра насенне высокаўраджайных, перспектыўных сартоў. «Звязда».
3. чым і без дап. Падрыхтаваць для карыстання (машыну, прыбор і пад.), заліўшы або заклаўшы неабходнае рэчыва. Заправіць сіфон. Заправіць бак бензінам. Заправіць машыну. // Уставіць патрэбную дэталь у якую‑н. прыладу, механізм, рыхтуючы іх да работы. Заправіць бабіну ў прадзільную машыну. // Змясціць, паглыбіць што‑н. у што‑н. Заправіць насенне ў глебу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)