заплыва́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заплыва́ю |
заплыва́ем |
| 2-я ас. |
заплыва́еш |
заплыва́еце |
| 3-я ас. |
заплыва́е |
заплыва́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
заплыва́ў |
заплыва́лі |
| ж. |
заплыва́ла |
| н. |
заплыва́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заплыва́й |
заплыва́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
заплыва́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заплыва́ць I несов.
1. заплыва́ть;
2. (удаляться, плывя) уплыва́ть;
1, 2 см. заплы́сці I
заплыва́ць II несов., в разн. знач. заплыва́ть; см. заплы́сці II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заплыва́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заплыць 1 і заплысці 1.
заплыва́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заплыць 2 і заплысці 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заплы́сці², 1 і 2 ас. не ўжыв., -ыве́; -ы́ў, -ыла́, -ло́; зак.
Пакрыцца слоем чаго-н. густога, цякучага.
Сажалка заплыла глеем.
Вочы заплылі (пра ацёкі, прыпухласці каля вачэй).
|| незак. заплыва́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заплы́сці¹, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ло́; -ыві́; зак.
1. Плывучы, трапіць куды-н., за што-н.
З. за буёк.
2. Плывучы, аддаліцца.
Далёка з.
|| незак. заплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заплыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. заплываць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заплыва́ть несов., в разн. знач. заплыва́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заплыва́нне I ср. заплыва́ние; см. заплыва́ць I 1
заплыва́нне II ср., в разн. знач. заплыва́ние; см. заплыва́ць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уплыва́ть несов.
1. плы́сці, плыць; (выплывать) выплыва́ць; (отплывать) адплыва́ць; (сплывать) сплыва́ць; (заплывать) заплыва́ць;
2. перен. (проходить, миновать), разг. прахо́дзіць, міна́ць, сплыва́ць;
3. перен. (исчезать, расходоваться), разг. сплыва́ць, зніка́ць; см. уплы́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плыва́ць ’плаваць’ (Др.-Падб.; Яруш.; свісл., воран., іўеў., ваўк., Сл. ПЗБ), ’служыць на флоце’ (воран., Сл. ПЗБ). Відаць, запазычана з польск. мовы, pływać азначае ’перасоўвацца па паверхні вады, плывучы па ёй’ < прасл. *ply‑v‑a‑fi, якое з’яўляецца дзеясловам шматразовага дзеяння ад *pIy‑no‑ti (Банькоўскі, 2, 635), параўн. польск. płynąć ’перамяшчацца сілай сваёй вагі з больш высокага месца на ніжэйшае’. У бел. мове дзеяслоў *plyvati ужываецца з прыстаўкамі: прыстываць, заплываць, пра‑плываць і інш. Магчыма, адсюль і націск на ‑я‑. Сюды ж: плывак ’плывец; той, хто плавае на якім-н. судне’ (Сцяшк. МГ: шальч., Сл. ПЗБ; добр., Мат. Гом.), ’пучок звязанага трыснягу, на якім вучацца плаваць’ (ваўк., Сл. ПЗБ), плывун ’плывец’ (шчуч., Сл. ПЗБ), дзятл. плывакё ’рагоз, Typha latifolia L.’ (ЛА, 1), плывака ’асоба, здольная да плавання’ (Варл.), плывеш ’расліннае покрыва дрыгвяністага балота’ (светлаг. Талей).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)