зало́за
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
зало́за |
зало́зы |
| Р. |
зало́зы |
зало́з |
| Д. |
зало́зе |
зало́зам |
| В. |
зало́зу |
зало́зы |
| Т. |
зало́зай
зало́заю |
зало́замі |
| М. |
зало́зе |
зало́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
зало́за, -ы, мн. -ы, -ло́з, ж.
Орган, які выпрацоўвае і выдзяляе рэчывы, неабходныя для жыццядзейнасці арганізма.
Слінная з.
Малочныя залозы.
Залозы ўнутранай сакрэцыі.
|| памянш. зало́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
|| прым. зало́зісты, -ая, -ае (спец.).
З. эпітэлій.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зало́за ж., анат. железа́;
○ падстра́ўнікавая з. — поджелу́дочная железа́;
шчытападо́бная з. — щитови́дная железа́;
мало́чная з. — моло́чная железа́;
тлу́шчавыя зало́зы — са́льные же́лезы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зало́за, ‑ы, ж.
1. Орган, які выпрацоўвае неабходныя для арганізма рэчывы або выдаляе з арганізма шкодныя рэчывы. Слінная залоза. Потавыя залозы. Малочныя залозы. Залозы ўнутранай сакрэцыі.
2. Абл. Пухліна на шыі пад сківіцамі. І цяжка ёй. Яна ўздыхае, Ідзе, сябе перамагае, І горла ціснуць ёй залозы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зало́за ’орган у арганізме, што выпрацоўвае ці выдаляе пэўныя рэчывы’, за́лзы, зэлзы ’тс’ (Сл. паўн.-зах.), зо́лзачка (Жд. 2). Рус. железа́, дыял. перм., паўн.-дзвін. за́леза́, укр. за́лоза, польск. zołza ’хвароба залоз’, серб.-луж. žałza, чэш. žláza, славен. zléza, серб.-харв. жле́зда, жлијѐзда, балг. жлеза́, макед. жлезда. Ц.-слав. жлѣза ’залоза’. Ст.-рус. железа ’тс’ (XII ст.), ’чумны бубон, чума’ (XIV ст.). Прасл. želza. Літ. gẽležuonys і інш. ’залозы’, арм. gełj‑kʼ ’тс’, грэч. γογγρώνη ’апухлая залоза’. І.‑е. *ghelgʼh‑ ’залоза’. Покарны, 1, 435; Фасмер, 2, 42; Скок, 3, 683–684; Брукнер, 656; Махэк₂, 729; Копечны, Zákl. zásoba, 435; Траўтман, 84; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 261. Трубачоў (ВСЯ, II, 34) указвае на агульнасць паходжання слоў залоза і жалеза. Няясным застаецца: з‑ у бел., укр., польск.; бел. націск (архаічны?), які не супадае з укр. і рус.; польск. ‑ol‑. Ці сюды чэш. дыял. hlíza ’апухласць’?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчытападо́бны, -ая, -ае.
Які мае форму шчыта.
Шчытападобная залоза (залоза ўнутранай сакрэцыі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падстра́ўнікавы, -ая, -ае.
Які знаходзіцца пад страўнікам.
П. сок.
○
Падстраўнікавая залоза — залоза, якая выдзяляе стрававальны сок і гармоны і рэгулюе вугляводны і тлушчавы абмен.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каляву́шны, -ая, -ае.
Які знаходзіцца каля вуха.
Калявушная залоза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
железа́ анат. зало́за, -зы ж.;
миндалеви́дная железа́ міндалепадо́бная зало́за;
поджелу́дочная железа́ падстра́ўнікавая зало́за;
щитови́дная железа́ шчытападо́бная зало́за.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
семянні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (спец.).
Мужчынская палавая залоза.
|| прым. семянніко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)