зало́за

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. зало́за зало́зы
Р. зало́зы зало́з
Д. зало́зе зало́зам
В. зало́зу зало́зы
Т. зало́зай
зало́заю		 зало́замі
М. зало́зе зало́зах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

зало́за, -ы, мн. -ы, -ло́з, ж.

Орган, які выпрацоўвае і выдзяляе рэчывы, неабходныя для жыццядзейнасці арганізма.

Слінная з.

Малочныя залозы.

Залозы ўнутранай сакрэцыі.

|| памянш. зало́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

|| прым. зало́зісты, -ая, -ае (спец.).

З. эпітэлій.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зало́за ж., анат. железа́;

○ падстра́ўнікавая з. — поджелу́дочная железа́;

шчытападо́бная з. — щитови́дная железа́;

мало́чная з. — моло́чная железа́;

тлу́шчавыя зало́зы — са́льные же́лезы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зало́за, ‑ы, ж.

1. Орган, які выпрацоўвае неабходныя для арганізма рэчывы або выдаляе з арганізма шкодныя рэчывы. Слінная залоза. Потавыя залозы. Малочныя залозы. Залозы ўнутранай сакрэцыі.

2. Абл. Пухліна на шыі пад сківіцамі. І цяжка ёй. Яна ўздыхае, Ідзе, сябе перамагае, І горла ціснуць ёй залозы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зало́за ж анат Drüse f -, -n;

шчытападо́бная зало́за Schílddrüse f;

падстра́ўнікавая зало́за Báuchspeicheldrüse f;

зало́зы ўну́транай сакрэ́цыі endokríne [inkretórische] Drüsen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Зало́за ’орган у арганізме, што выпрацоўвае ці выдаляе пэўныя рэчывы’, за́лзы, зэлзы ’тс’ (Сл. паўн.-зах.), зо́лзачка (Жд. 2). Рус. железа́, дыял. перм., паўн.-дзвін. за́леза́, укр. за́лоза, польск. zołza ’хвароба залоз’, серб.-луж. žałza, чэш. žláza, славен. zléza, серб.-харв. жле́зда, жлијѐзда, балг. жлеза́, макед. жлезда. Ц.-слав. жлѣза ’залоза’. Ст.-рус. железа ’тс’ (XII ст.), ’чумны бубон, чума’ (XIV ст.). Прасл. želza. Літ. gẽležuonys і інш. ’залозы’, арм. gełj‑kʼ ’тс’, грэч. γογγρώνη ’апухлая залоза’. І.‑е. *ghelgʼh‑ ’залоза’. Покарны, 1, 435; Фасмер, 2, 42; Скок, 3, 683–684; Брукнер, 656; Махэк₂, 729; Копечны, Zákl. zásoba, 435; Траўтман, 84; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 261. Трубачоў (ВСЯ, II, 34) указвае на агульнасць паходжання слоў залоза і жалеза. Няясным застаецца: з‑ у бел., укр., польск.; бел. націск (архаічны?), які не супадае з укр. і рус.; польск. ‑ol‑. Ці сюды чэш. дыял. hlíza ’апухласць’?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВАЛЛЯКО́ВАЯ ЗАЛО́ЗА,

гл. Вілачкавая залоза.

т. 3, с. 482

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

наднырачная залоза

т. 11, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

падстраўнікавая залоза

т. 11, с. 506

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

слёзная залоза

т. 15, с. 6

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)