за́леж
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
за́леж |
за́лежы |
| Р. |
за́лежу |
за́лежаў |
| Д. |
за́лежу |
за́лежам |
| В. |
за́леж |
за́лежы |
| Т. |
за́лежам |
за́лежамі |
| М. |
за́лежы |
за́лежах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
за́леж, -у м., см. за́лежы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
за́леж, ‑у, м.
1. Цалінная або ворная зямля, якая даўно не апрацоўвалася; аблога. Узараць залеж.
2. звычайна мн. (за́лежы, ‑аў). Месца залягання карысных выкапняў. Залежы каменнага вугалю. Залежы торфу. Залежы медзі.
3. звычайна мн. (за́лежы, ‑аў). Няходкі, заляжалы тавар. Залежы тавараў на складах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
За́леж ’цалінная або ворная зямля, якая даўно не апрацоўвалася’, за́лях (дакладней, відаць, за́ляг) ’аблога’ (гродз., З нар. сл.). Рус. за́лежь ’тс’. Назоўнік ад дзеяслова залегчы/залягаць, у форме залеж з пераходам г > ж перад ‑ь па 1‑й палаталізацыі. Іншае значэнне залеж (’месца залягання выкапняў’, ’заляжалы тавар’), магчыма, пад рус. уплывам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакла́ды, ‑аў; адз. паклад, ‑а, М ‑дзе, м.
Залежы (гл. залеж у 2 знач.). Паклады калійнай солі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́валь прост. за́валь, -лі ж., мн. нет, за́леж, -жы ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
за́лежь ж.
1. геол. за́леж, -жы ж., пакла́д, -ду м.;
2. с.-х. абло́га, -гі ж.;
3. (залежавшийся товар) прост. за́леж, -жы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залега́ние ср. заляга́нне, -ння ср.; (залежь) за́леж, -жы ж., пакла́д, -ду м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вы́нятак ’выбар, выключэнне’ (Др.-Падб., КЭС, лаг.). Укр. ви́няток ’выключэнне’, польск. wyjątek ’тс’, чэш. výňatek ’урывак’. Ад формы залеж. дзеепрым. выняты, дзеясл. выняць з суф. ‑ак. Гл. Махэк₂, 231.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жда́нкі ’ўсё, падрыхтаванае да прыёму госця’ (Нас.), ’тое, чаго чакаюць’ (ТСБМ). Рус. дыял. пенз., урал., пецярб., кастр., сарат., арханг., калуж., перм. жданки ’тс’, укр. жда́нки ’тс’. Утворана, відаць, на ст.-рус. глебе з дзеепрыметніка прошл. ч. залеж. стану ад дзеяслова жьда‑ти — жьда‑н‑ з дапамогай суфікса назоўнікаў ‑ък‑: жьданък‑. Гл. ждаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)