зае́сці, -е́м, -ясі́, -е́сць; -ядзі́м, -ясце́, -яду́ць; -е́ў, -е́ла; -е́ш; -е́дзены; зак.
1. каго (што). Тое, што і загрызці.
Воўк заеў каня.
Нуда заела (перан.: замучыла). Заелі вы мяне (перан.: замучылі) сваімі прыдзіркамі ды папрокамі.
2. што чым. З’есці што-н., каб заглушыць непрыемны смак.
З. лякарства цукеркай.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Зашчаміць, перашкодзіўшы руху (разм.).
У кулямёце нешта заела.
|| незак. заяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зае́сці
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зае́м |
заядзі́м |
| 2-я ас. |
заясі́ |
заясце́ |
| 3-я ас. |
зае́сць |
заяду́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зае́ў |
зае́лі |
| ж. |
зае́ла |
| н. |
зае́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зае́ш |
зае́шце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зае́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
зае́сці сов., в разн. знач. зае́сть;
туга́ зае́ла — тоска́ зае́ла;
з. прыдзі́ркамі — зае́сть приди́рками;
з. ляка́рства цу́крам — зае́сть лека́рство са́харом;
я́кар зае́ла — безл. я́корь зае́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зае́сці, ‑ем, ‑ясі, ‑есць; ‑ядзім, ‑ясце, ‑ядуць; пр. заеў, ‑ела; зак., каго-што.
1. Кусаючы, грызучы, давесці да смерці; загрызці. Воўк заеў каня. // Даняць, замучыць укусамі (пра насякомых). Камары чуць не заелі.
2. чым. З’есці што‑н., каб заглушыць непрыемны смак ад з’едзенага ці выпітага раней. Заесці лякарства цукрам. □ У часе вячэры любіў [Гендарсан] прапусціць кілішак спірту, заесці смачнай кілбасой. Чарнышэвіч.
3. перан. Разм. Замучыць, дапячы папрокамі, прыдзіркамі і пад. — А не паступлю [у інстытут], дык цяпер паеду! Каб вы мяне тут не заелі да смерці! Мехаў. // перан. Аказаць згубны ўплыў на каго‑н. Нуда заела. □ — Не, брат Янка, нельга доўга заставацца на адным месцы, бо яно цябе заесць і ашальмуе. Колас.
4. безас. Зашчаміць, перакасіць, перашкаджаючы руху. Руль заела. □ У кулямёце, відаць, нешта заела, партызан злосна стукаў кулаком па дыску. Жычка.
5. безас. Разм. Балюча крануць, глыбока ўсхваляваць. Яшчэ Валодзьку заела, што Надзя за два дні столькі грошай растранжырыш. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заяда́нне, ‑я, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. заядаць — заесці (у 2 знач.).
2. Дзеянне і стан паводле дзеясл. заядаць — заесці (у 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зае́дзены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад заесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зае́дзены в разн. знач. зае́денный; см. зае́сці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заяда́ць несов., в разн. знач. заеда́ть; см. зае́сці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)