загляда́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
загляда́юся |
загляда́емся |
| 2-я ас. |
загляда́ешся |
загляда́ецеся |
| 3-я ас. |
загляда́ецца |
загляда́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
загляда́ўся |
загляда́ліся |
| ж. |
загляда́лася |
| н. |
загляда́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
загляда́йся |
загляда́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
загляда́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
загляда́цца несов. загля́дываться, засма́триваться; см. заглядзе́цца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загляда́цца і загля́двацца гл. заглядзецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загляда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да загледзецца, заглядзецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загле́дзецца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; -дзься і заглядзе́цца, -джу́ся, -дзі́шся, -дзі́цца; -дзі́мся, -ледзіце́ся, -лядзя́цца; -лядзі́ся; зак., на каго-што.
Захапіцца, разглядаючы каго-, што-н., любуючыся кім-, чым-н.
|| незак. загляда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засма́триваться загляда́цца, загля́двацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загля́дываться загляда́цца, загля́двацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загля́двацца несов., см. загляда́цца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Зо́рыць ’глядзець’, за́рыцца ’квапіцца, заглядацца на чужое’ (маг. віц., Шат.; Мат. Маг.; З нар. сл.; Шатал.; Нар. сл.). Рус. за́риться ’заглядацца’, пск., маск., сіб. зар́ить ’глядзець, шукаць вачыма’, дыял. зо́рить ’глядзець, сачыць, наглядаць’, укр. зори́ти ’глядзець, сачыць вачыма’, зари́ти ся ’заглядацца’ (Жэлях.). Славен. zóriti ’глядзець, сачыць вачыма’. Таго ж кораня, што зрок, зрэнкі, але з іншай ступенню чаргавання галоснага (zьr‑/zor‑; параўн. узор, надзор). Прасл. корань zьr/zor‑ узыходзіць да і.-е. *gʼher‑ ’прамянець, блішчаць’: літ. žerė́ti ’блішчаць’; параўн. зара. Фасмер, 2, 104; Траўтман, 366; Покарны, 1, 441–442; Варбат, Этимология, 1980, 32. Семантычны пераход ’глядзець’ — ’квапіцца, заглядацца на чужое’ прадстаўлен у зайздросціць, рус. видеть — завидовать і інш. Супрун, Полесье и этногенез славян, 1983, 61.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
угляда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да угледзецца (у 1, 2 знач.), углядзецца.
2. Абл. Заглядацца. — А дочухна мая, — пагладзіла Параска дзяўчынку па галаве, — рана табе, дзіцятка, углядацца ў хлопцаў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)