завалі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
завалю́ |
зава́лім |
| 2-я ас. |
зава́ліш |
зава́ліце |
| 3-я ас. |
зава́ліць |
зава́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
завалі́ў |
завалі́лі |
| ж. |
завалі́ла |
| н. |
завалі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
завалі́ |
завалі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
завалі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
завалі́ць, -валю́, -ва́ліш, -ва́ліць; -ва́лены; зак.
1. каго-што. Накідаўшы, наклаўшы чаго-н., напоўніць, загрувасціць.
З. яму каменнем.
З. двор дрывамі.
З. работай каго-н. (перан.: абцяжарыць). Магазін завалены таварамі (перапоўнены).
2. каго-што. Засыпаць зверху, пакрыць.
Дарогу заваліла (безас.) снегам.
3. што. Закрыць на завалу (у 1 знач.).
З. дзверы на нач.
4. перан., што. Поўнасцю праваліць (разм.).
З. экзамен.
З. справу.
5. безас. Пра боль у горле (разм.).
Горла заваліла.
|| незак. зава́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. зава́льванне, -я, н. і зава́лка, -і, ДМ -лцы, ж. (да 1 знач.; спец.).
|| прым. зава́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.; спец.) і зава́лачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Завальная траншэя.
Завалачная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завалі́ць сов.
1. в разн. знач. завали́ть;
з. прахо́д бярве́ннем — завали́ть прохо́д брёвнами;
з. магазі́н тава́рам — завали́ть магази́н това́ром;
з. супрацо́ўнікаў рабо́тай — завали́ть сотру́дников рабо́той;
2. (на засов) запере́ть;
з. дзве́ры — запере́ть дверь;
3. разг. (потерпеть неудачу, не справиться с чем-л.) завали́ть;
з. рабо́ту — завали́ть рабо́ту;
з. экза́мен — завали́ть экза́мен;
4. заложи́ть;
го́рла ~лі́ла — безл. го́рло заложи́ло;
5. разг. (лезвие) загну́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
завалі́ць, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., каго-што.
1. Пакрыць або запоўніць што‑н., накідаўшы, насыпаўшы чаго‑н. Заваліць яму каменнем. □ Ля гэтых курганоў [фашысты] па-зверску забілі чатырох вясковых камуністаў. Пятаму, якога кінулі ў агульную яму і завалілі ламаччам яшчэ жывога, удалося ўратавацца. Кірэенка. // Спец. Загрузіць шыхтай, вугалем і інш. матэрыяламі (пра домну). Заваліць печ. // Нападаўшы, запоўніць або пакрыць сабой што‑н. Снег абляпіў дрэвы, заваліў балконы, прыглушыў і шум дрэў, і крокі людзей. Хомчанка. / у безас. ужыв. Хай заваліла пераходы, Пячэ марозная імгла, Мы перасілім непагоду, І не такія перашкоды Людская мужнасць браць магла. А. Александровіч. // Перагарадзіць, перакрыць, наваліўшы, накідаўшы чаго‑н. Букрэй загадаў заваліць дарогу за грэбляю, каб конніца не магла праскочыць. Колас. // Закрыць праход, прыціснуўшы, прываліўшы чым‑н. Заваліць уваход у пячору плітой. // Разм. Загрузіць, заняць чым‑н. якую‑н. прастору. Заваліць стол кнігамі. Заваліць двор дрывамі. // Разм. Багата, звыш патрэбы забяспечыць чым‑н. Заваліць магазін таварамі. □ — Дык што ж ты ад памочнікаў адмахваешся? Сказаў бы піянерам, яны б табе ўсю кузню жалезам завалілі. Курто.
2. Закрыць на завалу (у 1 знач.). Заваліць дзверы нанач.
3. перан. Разм. Не справіцца з чым‑н., праваліць што‑н. Заваліць экзамен. □ — Толькі папярэджваю: дрэнна падрыхтуецеся — усю справу заваліце. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стары́зна, -ы.
1. ж., зб. Старое, паношанае адзенне, старыя рэчы, прадметы (разм.).
Заваліць старызнай хату.
2. м. Пра старога чалавека (разм., іран.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загрува́сціць, -ва́шчу, -ва́сціш, -ва́сціць; -ва́шчаны; зак., што.
Заставіць, заваліць чым-н. грувасткім.
З. калідор мэбляй.
З. даклад цытатамі (перан.).
|| незак. загрува́шчваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зава́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заваліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зава́лены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад заваліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асадзі́ць
‘спыніць; заваліць ударам’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асаджу́ |
аса́дзім |
| 2-я ас. |
аса́дзіш |
аса́дзіце |
| 3-я ас. |
аса́дзіць |
аса́дзяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асадзі́ў |
асадзі́лі |
| ж. |
асадзі́ла |
| н. |
асадзі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асадзі́ |
асадзі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
асадзі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пазава́льваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго-што. Заваліць чым-н. усё, многае або ўсіх, многіх.
П. ямы кампостам.
П. праходы мэбляй.
2. перан., што. Праваліць усё, многае (разм.).
П. экзамены па асноўных прадметах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)