жы́ліцца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
жы́люся |
жы́лімся |
| 2-я ас. |
жы́лішся |
жы́ліцеся |
| 3-я ас. |
жы́ліцца |
жы́ляцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
жы́ліўся |
жы́ліліся |
| ж. |
жы́лілася |
| н. |
жы́лілася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
жы́лься |
жы́льцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
жы́лячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жы́ліцца несов., разг. напряга́ться, ту́житься
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жы́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; заг. жылься; незак.
Разм. Натужвацца, пнуцца з усіх сіл, робячы што‑н. Жыліцца на непасільнай рабоце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жы́ліцца ’натужвацца’. Рус. жи́литься, славен. žíliti ’натужвацца’, серб.-харв. жи̏лити се ’тс’. *Žiliti, відаць, прасл. дзеяслоў ад наз. *žila (гл. жыла) са знач. ’напружваць жылы’ > ’натужвацца’, асабліва са зваротным *sę.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыжы́ліць, прыжы́ліваць ’прыгнятаць, уціскаць; настойваць зрабіць што-небудзь звыш моцы’ (Нас.). Да жы́ліць ’прымушаць; гвалтоўна патрабаваць, выцягваць’, зваротнае жы́ліцца (гл.), якія працягваюць прасл. *žiliti (sę) ’напружваць жылы’ → ’натужвацца’ < *žila, гл. жы́ла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)