жыле́ц, -льца́, мн. -льцы́, -льцо́ў, м.
Асоба, якая жыве ў доме, кватэры; жыхар.
Жыльцы дома.
Здаць жыльцу пакой.
|| ж. жылі́ца, -ы, мн. -ы, -ліц.
|| прым. жыльцо́ўскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жыле́ц
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жыле́ц |
жыльцы́ |
| Р. |
жыльца́ |
жыльцо́ў |
| Д. |
жыльцу́ |
жыльца́м |
| В. |
жыльца́ |
жыльцо́ў |
| Т. |
жыльцо́м |
жыльца́мі |
| М. |
жыльцу́ |
жыльца́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жыле́ц, -льца́ м. жиле́ц;
◊ не ж. — не жиле́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыле́ц, ‑льца, м.
Разм. Асоба, якая жыве ў доме, кватэры; жыхар. Жыльцы дома. // Асоба, якая знімае памяшканне; кватарант. Гаспадары.. [хаты], адзінокія старыя, прывыкшы да таго, што жылец прыходзіў позна, не замыкалі дзвярэй. Хадкевіч.
•••
Не жылец (на гэтым свеце) — пра таго, хто мае дрэннае здароўе, можа скора памерці. Баніфацый Скашынскі ведаў, што з яго здароўем у лесе ён не жылец. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жылі́ца ж. (к жыле́ц) жили́ца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыха́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Той, хто жыве дзе-н.; насельнік.
Жыхары Беларусі.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец.
Ж. з пятай кватэры.
|| ж. жыха́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жиле́ц жыле́ц, род. жыльца́ м., жыха́р, -ра́ м.; (квартирант) кватара́нт, -та м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жыллё ’месца, дзе жывуць’, жылец ’жыхар’. Рус. жилье, жиле́ц, укр. жилє́ (Жэлях.), жиле́ць. Ст.-рус. жилье ’жыллё’ (з XVIII ст.), з XVI ст. ’работа з прадастаўленнем жылля’, жилец (з XV ст.). Вытворныя на базе кораня дзеяслова жыць (гл.) з суфіксам элавага дзеепрыметніка ‑л‑ і адпаведным далейшым суфіксам (*‑ij‑e, *‑ьcь), відаць, яшчэ ў ст.-рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тужылец, ст.-бел. тужылецъ ‘туземец’ (Скарына, ГСБМ). Адзінкавая фіксацыя ў Скарыны ставіць пытанне пра калькаванне больш распаўсюджанага тубылец (гл.), відаць, пад уплывам чэш. bydliti, bydleti ‘жыць’. Пра канкурэнцыю жыць і быць на балцка-славянскай тэрыторыі гл. Суднік, Полесье и этногенез славян. 1983, 59–61, параўн.: My тут век жыво́м, то му ту́больцы (ТС). Гл. жылец, жыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жыха́р, ‑а, м.
1. Той, хто пражывае дзе‑н.; насельнік. На партах сядзеў чалавек у цёмнай вопратцы, зусім не падобнай да футравай вопраткі жыхароў поўначы. Шамякін. [Ніна] цяпер гарадскі жыхар, студэнтка універсітэта! Лупсякоў. / Пра жывёл, птушак, рыб і пад. Сярод лясных жыхароў .. [людзі] былі самыя слабыя, самыя няшчасныя. Маўр.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец. З парога .. [гаспадыня] баязліва паглядзела на тонкую перагародку майго пакоя, за якой ужо жылі новыя жыхары, Грачовы. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)