жывё́ла
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жывё́ла |
жывё́лы |
| Р. |
жывё́лы |
жывё́л |
| Д. |
жывё́ле |
жывё́лам |
| В. |
жывё́лу |
жывё́л |
| Т. |
жывё́лай
жывё́лаю |
жывё́ламі |
| М. |
жывё́ле |
жывё́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жывёла, -ы, мн. -ы, -вёл, ж.
1. Усякая жывая істота, арганізм, якія маюць здольнасць рухацца і адчуваць і харчуюцца ў адрозненне ад раслін гатовымі арганічнымі злучэннямі.
Тыпы і віды жывёл.
Беспазваночныя жывёлы.
Дзікія жывёлы.
2. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна.
Накарміць жывёлу.
3. перан. Пра чалавека, які вызначаецца грубымі, нізкімі паводзінамі, учынкамі і пад. (разм., лаянк.).
|| прым. жывёльны, -ая, -ае.
Ж. свет.
Ж. арганізм.
Жывёльныя пабуджэнні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жывёла ж.
1. (живое существо) живо́тное ср.;
2. собир. скот м., скоти́на;
3. перен., бран. скот м., скоти́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жывёла, ‑ы, ж.
1. Усякая жывая істота, акрамя раслін. Дзікія жывёлы. Млекакормячыя жывёлы. // Усякая жывая істота ў процілегласць чалавеку. Ні чалавек, ні жывёла не можа ступіць на гэтыя нетры Гнілога балота. Колас.
2. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна і птушка. Племянная жывёла. Пагалоўе жывёлы. Буйная рагатая жывёла. □ Другі гурток другой жывёлы, Дзесятак кур, пявун вясёлы Каля платоў чарвей шукалі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жывёла ’жывая істота’, зборн. ’свойская скаціна’ (ТСБМ). Польск. żywioła ’свойская скаціна’. Параўн. славен. živâl ’жывёла’. Слав. мовы захоўваюць асобныя словы з суф. ‑ela, ‑ola (напр., чэш. mrtvola ’труп’). Аднак не хапае падстаў для атаясамлівання славен. слова з бел., хаця наяўнасць літ. gývolis, gyvulỹs ’жывая істота, жывёла’ ўказвае на магчымасць яшчэ прасл.-балт. узаемадзеяння (Безлай, Radovi XXXV, Odjeljenje društvenih nauka, 12. Sarajevo, 1969, 92) і нават уплыву. Ст.-бел. ведала живиолъ, живелъ ’стыхія’ (XVI ст. Скарына; Булыка, Запазыч., 114) з польск. żywioł, дзе, як сведчыць Брукнер (670), так у XVI ст. тлумачылі і лац. animal (а не толькі element). Таму бел. жывёла, відаць, таксама з польск. Лаўчутэ, Сл. балт., 45.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жывёла...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да жывёлы, напр.: жывёлабоец, жывёлагадовец, жывёлалячэбніца, жывёланарыхтоўка, жывёлапрамысловец.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жывёла; жыўнасць (разм.); скаціна, быдла, гавяда, тавар, худоба (абл.) / рабочая: цягло
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
жывёліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.
Тое, што і жывёла (у 1 знач.), адна асобная жывёла.
Пазваночная ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
здрабне́лы, -ая, -ае.
Які здрабнеў, дробны, схуднелы.
З. твар.
Здрабнелая жывёла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ую́чны, -ая, -ае.
Які служыць, прызначаны для перавозкі ўюкоў.
Уючная жывёла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)