жрэ́ц
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жрэ́ц |
жрацы́ |
| Р. |
жраца́ |
жрацо́ў |
| Д. |
жрацу́ |
жраца́м |
| В. |
жраца́ |
жрацо́ў |
| Т. |
жрацо́м |
жраца́мі |
| М. |
жрацу́ |
жраца́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
жрэц, жраца́, мн. жрацы́, жрацо́ў, м.
1. У старажытных рэлігіях: свяшчэннаслужыцель, які спраўляў богаслужэнне і выконваў абрад ахвярапрынашэння.
2. перан., чаго. Той, хто прысвяціў сябе служэнню чаму-н. (навуцы, мастацтву і пад.).
Жрацы мастацтва.
|| ж. жры́ца, -ы, мн. -ы, жрыц.
|| прым. жрэ́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жрэц (род. жраца́) м., ист. перен. жрец;
ж. хра́ма — жрец хра́ма;
ж. наву́кі — жрец нау́ки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жрэц, жраца, м.
1. Свяшчэннаслужыцель язычніцкіх рэлігій, які спраўляў богаслужэнне і абрад ахвярапрынашэння.
2. перан.; часам іран. Той, хто прысвяціў сябе служэнню чаму‑н. (навуцы, мастацтву і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жрэц ’свяшчэннаслужыцель язычніцкай рэлігіі’. Рус. жрец, укр. жрець, чэш. (з рус. — Голуб-Копечны, 447), славац. žrec, серб.-харв. жре̑ц (з рус. — Скок, 3, 685), славен. žréc, балг., макед. жрец ’тс’. Ст.-слав. жьрьць ’тс’. Ст.-рус. жрецъ ’тс’. Паводле Шанскага (1, Д, Е, Ж, 297), ст.-рус. запазычана са ст.-слав. Фасмер (2, 63) не выключае, відаць, захавання ўсх.-слав. слова, бо прыводзіць і ст.-рус. дзеяслоў жьру, жерети, ад якога (як і ст.-слав.) утворана з дапамогай суфікса ‑ьць і слова жьрьць. Той жа корань у рус. жертва. Прасл. *žьrǫ, *žrьti далі ст.-слав. жьрѫ, жръти ’прыносіць ахвяру’. Параўн. ст.-прус. girtwei ’славіць’, літ. gìrti ’хваліць’, лат. dzir̃t(ies) ’пахваляцца’, ст.-інд. gṛṇā́ti ’славіць, спяваць’. І.‑е. *guer(ə)‑ ’уздымаць голас, хваліць’ (Тапароў, E–H, 247–249; Покарны, 1, 478). БЕР, 1, 554; Траўтман, 88.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жры́ца, ‑ы, ж.
Жан. да жрэц.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
друі́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Жрэц у старажытных кельтаў.
[Фр. druide.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жрец прям., перен. жрэц, род. жраца́ м., мн. жрацы́, -цо́ў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
першасвяшчэ́ннік, ‑а, м.
Уст.
1. Вярхоўны жрэц у некаторых старажытных народаў.
2. Духоўная асоба вышэйшага сану.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ара́кул, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Месца, храм, дзе ў Старажытнай Грэцыі, Рыме, краінах старажытнага Усходу жрацы прарочылі ад імя Бога.
Дэльфійскі а.
2. У антычным свеце: жрэц-прадказальнік волі бажаства, які даваў адказы на розныя пытанні.
3. перан. Пра таго, чые меркаванні прызнаюцца бясспрэчнай ісцінай (іран.).
|| прым. ара́кульскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)