Жма́кі
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Жма́кі |
| Р. |
Жма́каў |
| Д. |
Жма́кам |
| В. |
Жма́кі |
| Т. |
Жма́камі |
| М. |
Жма́ках |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жма́кі, -каў ед. нет, обл. вы́жимки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жма́кі, ‑аў; адз. няма.
Разм. Тое, што і жамерыны. Канапляныя жмакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жма́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жма́к |
жма́кі |
| Р. |
жма́ка |
жма́каў |
| Д. |
жма́ку |
жма́кам |
| В. |
жма́к |
жма́кі |
| Т. |
жма́кам |
жма́камі |
| М. |
жма́ку |
жма́ках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Жма́ка ’вільготнае месца на лузе’ (мядз., Нар. сл., 9). Відаць, перанос з назвы жамерын жмакі паводле мяккасці і вільготнасці грунту. Гл. жмуха. Параўн. чэш. žmach, žmoch ’балота, гразь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жмуха́ ’жамерыны’ (драг., Нар. словатв., 144), жмух, жмуха́, жмы́ха́, жмі́ха ’тс’ (Сл. паўн.-зах.), жмых, жмы́ка ’тс’ (Мат. Гом.), жма́кі ’тс’ (Касп., Абабурка). Рус. жмых, дыял. смал., уладз., калуж., варонеж., кур., арл. жма́ка, кур. жмак, ярасл., разан., уладз. жмы́ки, укр. жма́ки, жмихи ’тс’. Чэш. žmach, žmoch ’гразь, нешта разбітае’. Ад кораня *žьm‑ (гл. жаць 2). З рознымі галоснымі і суфіксальнымі ‑х‑ ці ‑к‑ утвараліся дзеясловы тыпу жмыхаць ад žьm‑a‑ti, ад дзеясловаў — бязафіксныя назоўнікі тыпу жмых, жмух і г. д. (Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 295; SP, 1, 76). Нельга, відаць, выключаць і непасрэднага ўтварэння назоўнікаў жмакъ ад жма‑ти, як знакъ ад знати. Параўн. жамерыны, жмаць. Параўн. паўд.-слав. утварэнні з элементам ‑ер‑: балг., макед. жмерки ’шкваркі’, макед. жмер ’асадак пры вытаплены сала’, славен. žmeterina ’адходы воску’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)