жа́ртачкі, -чак (разм.).
Забаўная выхадка.
Табе ўсё ж.
Кошцы ж., а мышцы смерць (прыказка).
◊
Не жартачкі (разм.) — пра што-н. важнае, сур’ёзнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жа́ртачкі
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
жа́ртачкі |
| Р. |
жа́ртачак |
| Д. |
жа́ртачкам |
| В. |
жа́ртачкі |
| Т. |
жа́ртачкамі |
| М. |
жа́ртачках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жа́ртачкі, -чак и -каў ед. нет, разг. шу́точка ж.; шу́точки, смешки́;
◊ гэ́та не ж.! — э́то не шу́точки!; шу́точное ли де́ло!; шу́тка ли сказа́ть; шу́тка ли!;
ко́шцы ж., а мы́шцы смерць — посл. ко́шке шу́тки, а мы́шке смерть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жа́ртачкі, ‑чак; адз. няма.
Разм.
1. Тое, што і жарт (у 1 знач.). Кошцы жартачкі, а мышцы смерць. Прыказка.
2. у знач. вык. Пра вельмі складаную задачу, сітуацыю. — Жартачкі — пракарміць сотні сем’яў! — усхвалявана гаварыў Сцяпура. Новікаў.
3. у знач. вык. Вельмі проста, лёгка. — Ой, дзядзька Нупрэй! — усклікнула цётка. — Вам усё жартачкі, а я як падумаю, што акно прыйдзецца затыкаць падушкай, дык аж сорам перад людзьмі. Рылько.
•••
Не жартачкі — тое, што і не жарт(ы) (гл. жарт). Не жартачкі — ехаць на тры месяцы, можна сказаць, на самастойную працу. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ха́ханькі, -аў.
Жартачкі, смешкі.
Табе ўсё х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зашапяля́віць, ‑ляўлю, ‑лявіш, ‑лявіць; зак.
Разм. Пачаць шапялявіць. // Прашапялявіць. — Ты ў мяне, Эльзі, заўсёды толькі жартачкі [строіш], — зашапялявіў дзед. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лупцаваць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., каго.
Моцна пабіць, адлупіць. [Мар’я:] — Малыя дзеці жартачкі над ім [дзядзькам] строяць, пужаюць з рагаткі. Аднаго злавіла — вылупцавала. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смешки́ мн., разг. жа́ртачкі, -каў ед. нет, сме́шкі, -каў ед. нет;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сме́шкі ‘смех, жарты, жартачкі’ (Нас., Гарэц., Касп., Шат., Ласт., Некр. і Байк., Янк. 2). Малаверагодна запазычанне з польскай мовы (на падставе націску), гл. Цвяткоў, Запіскі, 2, 1, 84. Параўн. сме́шка ‘жарт, насмешка’ (ТС, Сл. рэг. лекс.), серб.-харв. дыял. сме́шка ‘тс’, макед. смешка ‘вясёлае апавяданне, анекдот’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шуте́йный прост.
1. (весёлый, смешной) бла́зенскі, камедыя́нцкі;
2. (шутливый) жарто́ўны, жартаўлі́вы;
◊
э́то не шуте́йное де́ло гэ́та не жа́ртачкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)