дуры́ла
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дуры́ла |
дуры́лы |
| Р. |
дуры́лы |
дуры́л |
| Д. |
дуры́лу |
дуры́лам |
| В. |
дуры́лу |
дуры́л |
| Т. |
дуры́лам |
дуры́ламі |
| М. |
дуры́ле |
дуры́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дуры́ла м., разг., бран. дурале́й, дурачи́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дуры́ла, ‑ы, м.
Разм. лаянк. Дурань, дурніца. «Бадай жа ты прапаў, мой мілы! Не знаць бы век цябе, дурылы!» Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дуры́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дуру́ |
ду́рым |
| 2-я ас. |
ду́рыш |
ду́рыце |
| 3-я ас. |
ду́рыць |
ду́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дуры́ў |
дуры́лі |
| ж. |
дуры́ла |
| н. |
дуры́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дуры́ |
дуры́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ду́рачы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дурачи́ще разг. дурні́ла, -лы м., дуры́ла, -лы м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурачи́на прост., бран. дуры́ла, -лы м., дурні́ла, -лы м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурале́й разг. ду́рань, -рня м., дуры́ла, -лы м., дурні́ла, -лы м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дурдо́ла ’дурыла, дурань’ (Нас.). Няясна. Нейкае кантамінаванае слова (першая частка да дур‑ ’дурны, дурань, дурыць’; параўн. адносна ўтварэння ў Насовіча таксама дуры́лда, дуры́нда ’дурань’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раго́йшыла ’няўдаліца’ (ашм., Сл. ПЗБ), ’скаціна (пра чалавека) (там жа). Утворана па мадэлі дуры́ла. Лічыцца запазычаннем з літоўскай мовы, параўн. літ. ragúotas ’рагаты’, raduõlis ’пірог’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 72), але гэта версія гучыць непераканальна. Складальнікі беларускага слоўніка звязваюць запазычанне з літ. rãgas ’рог’ (Сл. ПЗБ, 4, 238). Параўн. таксама раго́йш (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лы́ла ’бялізны неахайны чалавек’ (Касп.). Балтызм. Параўн. лат. liels, латгальск. lels ’вялікі, высокі’ (Блесэ, 5, 15). Аднак Слаўскі (5, 406) адносіць бел. слова (якое паслужыла крыніцай для польск. łyła ’нязграбны, неабчэсаны чалавек’) да экспрэсіўных, параўноўваючы яго з чэш. (у Юнгмана) laula ’ёлуп, неабчэсаны чалавек’, лат. ļūļa ’дурыла, расцяжпа’, літ. liūlỹs ’непаваротлівы, нязграбны, няўклюда’ (∼ літ. liūliúoti ’люляць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)