дудзе́ць, дуджу́, дудзі́ш, дудзі́ць; дудзі́м, дудзіце́, дудзя́ць; дудзі́; незак.
1. Іграць на дудцы, дудзе.
2. Утвараць нудныя, цягучыя гукі.
Д. пад нос.
3. перан. Надаедліва, аднастайна паўтараць адно і тое ж (разм.).
Кожны вечар бацькі дудзелі яму, каб жаніўся.
|| наз. дудзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дудзе́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дуджу́ |
дудзі́м |
| 2-я ас. |
дудзі́ш |
дудзіце́ |
| 3-я ас. |
дудзі́ць |
дудзя́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дудзе́ў |
дудзе́лі |
| ж. |
дудзе́ла |
| н. |
дудзе́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дудзі́ |
дудзі́це |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дудзе́ць, дуджу, дудзіш, дудзіць; незак.
Іграць не дудцы, дудзе. // Разм. Гусці. Аднекуль зверху пранозліва дудзіць сігнал маставога крана. Асіпенка. [Максімка] зняў тэлефонную трубку і доўга слухаў, як там нешта дудзела. Сабаленка. // што і без дап. Разм. Аднатонна, нягучна гаварыць, чытаць, спяваць. Дудзець пад нос. □ Голас то змаўкаў, то зноў пачынаў дудзець пра храбрага камара, і ад гэтага аднастайнага дудзення пачынала хіліць да сну. Лынькоў. Лявон канчаў падплятаць лапаць і дудзеў пад нос нейкую сумную песню. Чарот. // перан. Надаедліва паўтараць адно і тое. [Фінцечцы] заўсёды гаварылі, што яна прыгожанькая. Асабліва перад бацькамі. А бацькі штодня дудзелі ёй аб гэтым. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дудзе́ць, ду́дзіць. Гл. дуда́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
задудзе́ць, ‑дуджу, ‑дудзіш, ‑дудзіць; зак.
Пачаць дудзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падудзе́ць, ‑дуджу, ‑дудзіш, ‑дудзіць; зак.
Разм. Дудзець некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дудзе́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. дудзець, а таксама гукі гэтага дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Патату́й ’удод, Upupa epops L.’ (Інстр. II) прымыкае да рус. потатуйка ’тс’. Фасмер (3, 343) услед за Гофманам (379) і Гараевым (1901, Дад. 1, 37) дапускае анаматапеічнае паходжанне, параўн. τυτώ γλαυξ ’разнавіднасць савы’ (Гесіхій), літ. tūtuoti ’дудзець’, tutli̯js, tututis ’удод’, новав.-ням. tuten ’дудзець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)