до́гма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
Палажэнне, якое прымаецца за бясспрэчную ісціну, нязменную пры любых акалічнасцях.
Схаластычныя догмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
до́гма
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
до́гма |
до́гмы |
| Р. |
до́гмы |
до́гмаў |
| Д. |
до́гме |
до́гмам |
| В. |
до́гму |
до́гмы |
| Т. |
до́гмай
до́гмаю |
до́гмамі |
| М. |
до́гме |
до́гмах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
до́гма, ‑ы, ж.
1. Палажэнне, якое прымаецца за бясспрэчную ісціну, нязменную для ўсіх часоў і гістарычных умоў.
2. звычайна мн. (до́гмы, ‑аў). Асноўныя палажэнні якога‑н. вучэння. Догмы рыжскага права.
[Грэч. dogma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
До́гма ’догма’ (БРС). Рус. до́гма, укр. до́гма. У рус. мове запазычанне з лац. мовы (лац. dogma < грэч.) у XVII ст. Ст.-бел. догма (вядомае з слоўніка Бярынды, гл. Булыка, Запазыч.), паводле Булыкі (там жа), узята прама з грэч. δόγμα.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́гмат, ‑у, М ‑маце, м.
1. Асноўнае палажэнне ў рэлігійным веравучэнні, якое прымаецца на веру і не падлягае крытыцы.
2. Тое, што і догма (у 1 знач.).
[Ад грэч. dogmatos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіраўні́цтва, ‑а, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. кіраваць (у 1, 2 знач.).
2. Тое, чым можна і патрэбна кіравацца. Марксізм — не догма, а кіраўніцтва да дзеяння.
3. зб. Кіраўнікі. Кіраўніцтва калгаса. Кіраўніцтва завода.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́янне, ‑я, н.
1. Дзейнасць. Марксізм не догма, а кіраўніцтва да дзеяння. □ Свідравала мозг страшная думка, і ў той жа час у галаве борзда, борзда складаўся план дзеяння. Колас. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Учынкі, паводзіны. — Ён не малы і павінен адказваць за свае дзеянні перад судом. Алешка. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Ваенныя аперацыі. Дывізія выйшла з акружэння арганізаваная, гатовая весці баявыя дзеянні. «Звязда».
2. Работа, функцыяніраванне (машыны, механізма і пад.). Прывесці механізм у дзеянне. Праверыць машыну ў дзеянні. // Прымяненне, праяўленне на практыцы (закона, правіла і пад.). Прадоўжыць дзеянне дагавору.
3. Уплыў, уздзеянне. Дзеянне клімату на арганізм. Дзеянне святла на рост расліны. Дзеянне лякарства. // Праяўленне якой‑н. энергіі, сілы. Дзеянне выбуховай хвалі. Міна запаволенага дзеяння.
4. Падзея, аб якой ідзе гутарка; дзея (у 2 знач.). Дзеянне паэмы адносіцца да мінулага стагоддзя. // Развіццё падзей у літаратурным творы. Ход дзеяння ў п’есе.
5. Асноўны від матэматычнага вылічэння. Чатыры дзеянні арыфметыкі.
•••
Каэфіцыент карыснага дзеяння гл. каэфіцыент.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)