до́блесны, -ая, -ае (высок.).
Які вызначаецца доблесцю, славай; які славіцца подзвігамі, адважны.
Доблесная праца.
Доблесна (прысл.) змагаўся за радзіму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
до́блесны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
до́блесны |
до́блесная |
до́блеснае |
до́блесныя |
| Р. |
до́блеснага |
до́блеснай
до́блеснае |
до́блеснага |
до́блесных |
| Д. |
до́блеснаму |
до́блеснай |
до́блеснаму |
до́блесным |
| В. |
до́блесны (неадуш.)
до́блеснага (адуш.) |
до́блесную |
до́блеснае |
до́блесныя (неадуш.)
до́блесных (адуш.) |
| Т. |
до́блесным |
до́блеснай
до́блеснаю |
до́блесным |
до́блеснымі |
| М. |
до́блесным |
до́блеснай |
до́блесным |
до́блесных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
до́блесны до́блестный;
~ная пра́ца — до́блестный труд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
до́блесны, ‑ая, ‑ае.
Высок. Які славіцца подзвігамі; адважны, мужны, геройскі. Доблесная армія. □ Навекі слава доблесным салдатам, Што пераможна йшлі за свой народ. Панчанка. // Поўны доблесці. Доблесны подзвіг. // Самаадданы, накіраваны на дасягненне якой‑н. высокай мэты. Доблесная праца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
До́блесны ’доблесны’ (БРС), до́блесць ’доблесць’ (БРС). Запазычанне з рус. до́блестный ’тс’, до́блесть. У рус. мове до́блесть лічыцца запазычаннем са ст.-слав. доблесть ’тс’ (гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 145). У Фасмера (1, 520) рус. до́блесть разглядаецца як спрадвечнае слова, не запазычанне. Таксама Трубачоў (Эт. сл., 5, 40) разглядае гэтыя словы як працяг прасл. *doblʼestь. Вельмі няпэўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́блестный до́блесны;
до́блестный труд до́блесная пра́ца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паладзі́н, ‑а, м.
1. Уст. Доблесны рыцар, адданы свайму гаспадару або даме. // перан., іран. Пра чалавека, адданага якой‑н. ідэі або асобе.
2. У сярэдневяковай літаратуры — паплечнік Карла Вялікага або караля Артура.
[Фр. paladin, ад лац. palatinus — прыдворпы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паладзі́н ’доблесны рыцар, адданы свайму гаспадару або даме’ (ТСБМ). З рус. палади́н ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79), дзе праз ням. Paladin ад італ. paladino з лац. palatīnus ’дварцовы саноўнік’ (Фасмер, 3, 190).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбітны́ ’лоўкі’ (астрав., Сл. ПЗБ), ’развіты’ (Касп.), розбітны́ ’кемлівы, бойкі’ (ТС), рус. разбитно́й ’прабіўны, зарадны; прайдошлівы’. Прыставачны аддзеяслоўны прыметнік ад разбіць (гл.), параўн. прасл. *bitьnъ(jь) ’баявы, доблесны, бравы’ (ЭССЯ, 2, 102–103), а таксама біту́н ’задзірысты чалавек’ (КЭС). Да семантыкі параўн. разбі́цца ў ляпёшку ’дасягнуць мэты насуперак усяму’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)